#087 - SAMOCHODY Z RÓŻANEGO OGRODU / КОЛИ ОТ РОЗОВАТА ГРАДИНА / CARS FROM THE ROSE GARDEN / AUTOS AUS DEM ROSENGARTEN

 To bardzo mało znany epizod w historii wschodnioeuropejskiej motoryzacji. Nawet wśród znawców i miłośników niewielu wie coś więcej o produkcji samochodów w Bułgarii.
Bułgaria nigdy nie zasłynęła z produkcji samochodów osobowych. Nie oznacza to jednak, że nie podejmowano prób ich produkcji w Bułgarii. Tych prób było zresztą całkiem sporo. Postaram się wam o nich napisać.

 

    

W połowie lat sześćdziesiątych XX wieku z inicjatywy przedsiębiorstwa państwowego ETO "Bulet" powstało zrzeszenie przedsiębiorstw państwowych SPC METALCHIM, którego celem było opanowanie i uruchomienie produkcji samochodów osobowych w Bułgarii.

 

 W tym czasie priorytetem w działalności ETO „Bulet” był handel towarami ze wszystkich dziedzin przemysłu lekkiego i ciężkiego. Chodziło o to, aby rozpocząć import gotowych części samochodowych za wolne środki pochodzące z rezerw dewizowych dwóch bułgarskich przedsiębiorstw państwowych i ich montaż w Bułgarii w ramach rezerw przemysłu obronnego. W tym czasie SPC METALCHIM obejmował wszystkie zakłady zbrojeniowe w Bułgarii. Rozważano współpracę z  Renault, Fiatem, Simką, Alfą Romeo itp.. Najkorzystniejsza okazała się oferta Renault. Pierwsza propozycja francuskiej firmy na produkcję modeli Renault 4 i 4L w Bułgarii została złożona 27 maja 1963 roku. 30 lipca 1966 roku wydano dekret rządowy, na mocy którego ETO Metalchim uzyskał prawo do rozpoczęcia negocjacji z Renault, za pośrednictwem ETO Bulet, i początkowo planowano utworzenie zakładów Bulgarrenault w miejscowości Cherven Bryag. Oficjalne ogłoszenie umowy między ETO Bulet a Renault pojawiło się w gazecie Rabotnichesko Delo, numer 261 z 18 września 1966 r., A dwa dni później 10 samochodów Renault 8 zostało wystawionych na targach w Plovdiv. Według nieoficjalnych danych zostały one zmontowane w Zakładzie Wojskowym w Kazanłyku. Samochody oznaczone są jako „Bulgarrenault”, a w lewym górnym rogu przedniej szyby znajduje się trójkolorowy pasek z napisem „Bulet”. 

 

 21 września 1966 r. Gazeta Rabotnichesko Delo opublikowała oświadczenie jednego z dyrektorów Renault o umowie zawartej z ETO Bulet, która przewidywała montaż ponad 10 000 samochodów w Bułgarii w 1970 r. Renault 8. Kierownikami projektu budowy fabryki Renault w Bułgarii był inż. Oberge ze strony francuskiej oraz dyrektorzy ETO "Bullet" Emil Razlogov i SPC "Metalchim" Gen. Georgi Yamakov ze strony bułgarskiej. Inż. Stefan Vaptsarov został kierownikiem technicznym, a Atanas Taskov i Georgi Mladenov zostali mianowani szefami eksportu samochodów do ETO Bullet. W tym samym czasie grupa bułgarskich specjalistów została oddelegowana do fabryk Renault na trzymiesięczny staż. Początkowo Francja dostarczał wszystkie niezbędne części, ale celem było przejście do pełnego montażu i produkcji w całości w Bułgarii. 

W 1967 roku linia montażowa została przeniesiona do Płowdiv, gdzie w tym samym czasie zakończono budowę specjalnie zaprojektowanego nowego zakładu zlokalizowanego przy Asenovgradsko Shosse Blvd.. Zakład działał do 1970 roku i posiadał zautomatyzowaną linię produkcyjną oraz najnowocześniejsze w tamtych latach zespoły spawalnicze i malarskie o łącznej wartości 15 mln dolarów. W 1967 roku przewidywano, że produkcja wzrośnie do 3000 samochodów rocznie. Jednocześnie do Francji wyeksportowano 16 000 kompletów podzespołów wyprodukowanych w Bułgarii którymi spłącano samochody. Planowane było zwiększenie ich liczby do 100 000. 

Do 1970 roku w Płowdiwie wyprodukowano łącznie około 4000 samochodów Bulgarrenault 8 i 10, co kosztowało 6 milionów dolarów, czyli średnio 1500 dolarów za samochód. Pierwsze gotowe samochody pojawiły się w sprzedaży w lutym 1967 roku, co zostało oficjalnie ogłoszone w 2 numerze gazety „Auto-Moto”. Podana cena to 5500 BGN, ale ostateczna wartość rynkowa obu modeli, określona później, to odpowiednio 6100 BGN dla Bulgarrenault 8 i 6800 BGN dla Bulgarrenault 10. Większość samochodów produkowanych w Bułgarii jest sprzedawana była za granicą. W latach 1967 - 1969 do Jugosławii wyeksportowano 500 samochodów Bulgarrenault 10, aw 1970 - 300 (według innych danych 900) Bulgarrenault 8 samochodów i 10 do Austrii. Samochody były również sprzedawane w krajach Bliskiego Wschodu. Na początku lat 70. produkcja Bulgarrenault została przerwana.

 

  

Bulgaralpine był kolejnym samochodem produkowanym w Płowdiv w Bułgarii. Był wynikiem współpracy Alpine  i ETO Bulet (bułgarska organizacja handlu eksportowego). Produkcja trwała trzy lata (1967-1969).

  Bulgaralpine GT 4

Pod koniec 1966 roku założyciel francuskiej firmy samochodowej Alpine - Jean Rédélé - przybył do Sofii w Bułgarii na zaproszenie ETO (organizacji handlu eksportowego) Bulet.

 Jean Rédélé

Bulet była tą samą bułgarską firmą, która dzięki współpracy z Renault rozpoczęła już montaż Bulgarrenault, a teraz miała takie same zamiary w odniesieniu do Alpine. Podczas pobytu w Bułgarii Rédélé został przedstawiony słynnemu bułgarskiemu kierowcy wyścigowemu Iliya Chubrikovowi, któremu dano możliwość przetestowania Alpine A110 na Circle Highway (wtedy jeszcze w budowie) wokół Sofii. Opierając się na dobrych wrażeniach, jakie wywarł jego samochód, Rédélé złożył stronie bułgarskiej atrakcyjną ofertę współpracy i na początku 1967 r. wysłał do Bułgarii kilka swoich silników o pojemności 1000 centymetrów sześciennych, z których dwa zostały zamontowane w nadwoziach Bulgarrenault 8. W tym samym roku Iliya Chubrikov zajął pierwsze miejsce w rajdzie Transbalkania. Wkrótce potem Rédélé wysłał swój zespół inżynierów do Bułgarii, aby przygotować montaż Bulgaralpine i przeszkolić bułgarski zespół specjalistów motoryzacyjnych. 

Iliya Chubrikov został zatrudniony przez ETO Bulet jako kierownik produkcji samochodów sportowych. 

 

 

  

  Aby wyprodukować karoserię z włókna szklanego, Bułgaria zakupiła licencjię  za 8 milionów franków francuskich, co zapewniło niezbędne maszyny i narzędzia. Surowiec do produkcji włókna szklanego był początkowo sprowadzany z Francji, później pochodził z NRD i Polski. Pierwsze kilka samochodów zostało zmontowanych pod koniec 1967 roku. Produkcja tego  tego oszałamiającego wtedy samochódu sportowego htóry był absolutnym hitem w Europie i Stanach Zjednoczonych, dało Bułgarii wiele powodów do dumy. W 1968 roku dwa samochody wyścigowe Bulgaralpine, prowadzone przez zespoły Iliyi i Nikoli Chubrikov oraz Atanas Taskov i Atanas Agura, po raz pierwszy wzięły udział w Rajdzie Monte Carlo. W celach reklamowych firma ETO Bulet stworzyła własny zespół wyścigów samochodowych, w którego skład wchodzą bracia Chubrikov, bracia Agura, Robert Kyurkchiev, Slavcho Georgiev i Atanas Taskov. Ten zespół okazał się  popularny zarówno w Bułgarii, jak i za granicą. Wszystkie samochody wyścigowe Bulgaralpine zostały wycofane z eksploatacji po 1978 roku i nigdy więcej nie wzięły udziału w kolejnym rajdzie. 

     

Szanowni czytelnicy.  

Jeżeli interesuje was szczególnie jakiś model samochodu, historia konkretnej firmy motoryzacyjnej, proszę napiszcie mi o tym w komentarzach. Ja postaram się przeszukać własne zbiory oraz zbiory współpracujących ze mną przyjaciół. Przygotuję wtedy posta w którym spróbuję zaspokoić waszą ciekawość.

https://www.classiccar-bg.com/index.php?topic=4092.100

https://www.youtube.com/watch?v=61sHTh0gX7s 

https://www.youtube.com/watch?v=z6MfQSTcLV0

https://www.youtube.com/watch?v=SRln_8gQPpI 

https://www.youtube.com/watch?v=9pcJg7iLN2c

https://docplayer.pl/17433282-Konstrukcje-bulgarskich-samochodow-osobowych-w-latach-1945-1990.html 

 UWAGA: Na temat samochodów Bulgarrenault i Bulgaralpine a także innych marek tj. Balkan, Pirin, Sofia, Madara, Czavdar, Preslav, Kenta i innych jest bardzo mało materiałów. Jeśli więc ktoś nimi dysponuje, szczególnie wśród moich bułgarskich przyjaciół, to będę wdzięczny za ich udostępnienie.