MĘSKI BIGOS: #430 - Zdeněk Alois Pilát i jego Lidovka

LIDOVKA - czechosłowacki samochód ludowy.

W latach 30-tych XX w., wraz z dynamicznym rozwojem przemysłu motoryzacyjnego, coraz silniej dawała o sobie znać potrzeba udostępnienia samochodu, szerokim masom społecznym. Przykład przyszedł ze Stanów Zjednoczonych Ameryki, gdzie Henry Ford, produkując taśmowo, swojego Forda Model T, umożliwił możliwość posiadania samochodu osobowego, praktycznie każdemu Amerykaninowi.

Ta idea stała się równie silna w Europie. Wielu producentów uruchamiało produkcję, niedużych, tanich samochodów osobowych. Ich konstrukcje, często umożliwiały budowę na ich bazie wielu odmian użytkowych. Podobnie było w przypadku Forda T. W znaczący sposób obniżało to koszty produkcji, co miało oczywiście przełożenie na cenę finalnego wyrobu.
Niewątpliwie prym w budowie samochodów dla ludu wiodły firmy DKW w Niemczech, Austin w Wielkiej Brytanii i Citroen we Francji.

DKW F1 mod.FA 1931-1932 - Pierwszy tani, masowo produkowany pojazd tej firmy.

Austin Seven heaven as Parsnip takes to the road at last ...

Słynny Austin Seven który dał początek wielu popularnym i tanim modelom samochodów dla ludu. Jednym z nich było BMW DIXI.

Również francuski Citroen wypuścił swój model Typ A a już w latach 30-tych pracował nad modelem 2CV.

Citroën Typ A (1919–1921)

Bywało też że politycy, o niezbyt czystych intencjach, próbowali wykorzystać ten temat dla swoich niecnych celów. Ewidentnie takim gościem był "wesoły Adolf z Braunau". Ten typ polecił Ferdynandowi Porsche zbudowanie takiego ludowego wozu. Ferdynand poszedł trochę na skróty i podprowadził kilka rozwiązań technicznych swojemu czeskiemu koledze Hansowi Ledvince z firmy TATRA. Tak powstał Volkswagen typ.1

Jeden z prototypów VW

Z tego auta Porsche "pożyczył" sobie rozwiązania techniczne by zbudować VW typ1.

Tradycje nazi wiecznie żywe. Niemiecka fabryka samochodów pomiędzy obozami koncentracyjnymi | NCZAS.COM A tu "Wesoły Adolf" i jego dziecko.

To jednak tylko kilka przykładów na samochód ludowy. Czechosłowacka Tatra 97 nie była jedynym samochodem popularnym w tym kraju. Firmą która produkowała tanie popularne samochody była JAWA. tak, tak - ta sama JAWA istniejąca do dziś i znana z produkcji pięknych i technicznie dopracowanych motocykli. W latach 1933 - 1934 uruchomiono produkcję samochodu Jawa 700 i to w kilku wersjach nadwoziowych.

Jawa 700 roadster.

Jawa 700 sedan

Był to w miarę tani pojazd. Konstruktorzy widzieli jednak potencjał w maksymalnym uproszczeniu konstrukcji. Mogła by ona jeszcze bardziej obniżyć koszty produkcji a tym samy cenę auta.

Jednym z nich był Zdeněk Alois Pilát. Pro Zdeňka Piláta je sedmdesátka jen číslo - Slovácký deník

Tu w wieku 70-u lat.

Niedługo po rozpoczęciu produkcji samochodu Jawa 700 (1934) Zdeněk Pilát zaprojektował pierwszy prototyp samochodu Jawa Minor. Ponownie miał to być samochód ludowy, taki jak Jawa 700 z prostym silnikiem dwusuwowym napędzającym przednie koła, umieszczonym poprzecznie przed przednią osią. Ponadto zaprojektował silnik ze skrzynią biegów przed przednią osią. Była to pierwsza taka konstrukcja na świecie.

Z dwóch przygotowanych prototypów ostatecznie do produkcji seryjnej (1937) wybrano bardziej konwencjonalnie zaprojektowany samochód, zaprojektowany przez inżyniera Rudolfa Vykoukala. Raczej ze strachu przed nieznanym odrzucono drugi prototyp ambitnego Zdeněka Piláta i jego współpracownika Vojtěcha Pokornego.

Jednak jego projekt podwozia i projekty przedniej osi napędowej zostały wykorzystane w samochodzie Jawa Minor.

Nie porzucił jednak pomysłu na „swój” samochód. Już w 1939 roku zaczął projektować mały samochód osobowy Lidovka 500. Do napędu użył dwusuwowego, chłodzonego powietrzem, dwucylindrowego silnika DKW 500 LT. Okazał się on bardziej odpowiedni niż silnik z Minora. W 1943 roku podwozie było gotowe do jazdy,ale nadwozie powstało dopiero po wojnie z pomocą zakładów Tatra w Kopřivnicach, gdzie był wówczas zatrudniony. Ciekawostką jest to że w okresie Protektoratu, wszelkie prace nad prototypem, wykonywano w ścisłej tajemnicy przed okupantem. W czasie wojny współpracował z inżynierem Vykoukalem nad tajnym projektem Jawa Minor II, po wojnie produkowanym jako Aero Minor. Pisałem już o nim w Męskim Bigosie.

Nadwozie ukończono w zakładach Tatra w Kopřivnicach w 1949 roku. Dwumiejscowy samochód ważył 475 kilogramów, samo podwozie, które miało mniej niż trzy metry długości, ważyło 250 kilogramów.

Rozstaw kół przednich 1100, tylnych 1080 mm, rozstaw osi 2000 mm. Pojazd posiadał spryskiwacze przedniej szyby, ogrzewanie gorącym powietrzem. Choć na to nie wygląda, za przednimi siedzeniami znajdował się schowek o pojemności 320 litrów lub miejsce na awaryjne trzecie miejsce.

Zewnętrzne wymiary Lidovki 500 to: długość 3100, szerokość 1280, wysokość 950 mm z otwartą zabudową. Zbudowano jeden egzemplarz tego samochodu ludowego.

W 1948 r. podwozie samochodu było wystawiane na Wystawie samochodów ludowych (m.in. Dálník Jana Anderlego, Minicar Rudolfa Vykoukala), którą zorganizował Autoklub RČs. w Pradze i gdzie Lidovka zajęła drugie miejsce. Zdeněk Pilát otrzymał Wyróżnienie Autoklubu RČs. oraz nagrodę pieniężną w wysokości 6.000 CZK.

Już w latach 50. do konkursu World of Motors na „samochód ludowy” zgłaszano już kompletny samochód. Konkurs ten był bacznie obserwowany i rywalizowało w nim ok. 20-30 projektów, w tym m.in prototypu Velorex (pierwotnie OS-KAR).

Zdeněk Alois Pilát (10 lipca 1910 Protivín - 17 grudnia 1996 w Pradze) był czechosłowackim projektantem silników i samochodów. Początkowo chciałem tu opisać też jego niezwykle ciekawy życiorys i dorobek. Jest jednak tak ciekawa postać że doczeka się osobnego felietonu.

Lidovka była optymalnym pojazdem, który mógł zmotoryzować całą Czechosłowację tuż po wojnie. Jego układ przeniesienia napędu, z silnikiem z przodu i przekładnią z tyłu, połączonymi wałem łączącym, pojawił się ponownie dopiero kilkadziesiąt lat później w samochodach Porsche, gdzie ten system był stosowany w typach Porsche 924, 928 i 944. Jednak koncepcja ta była już wtedy realna.

Po raz pierwszy pomysł wyeliminowania kardana i zastąpienia go prostszym wałem łączącym pojawił się na papierze już pod koniec lat 30. XX wieku, ale w rozwoju przeszkodziła II wojna światowa i okupacja ówczesnej Czechosłowacji. Po wojnie Pilát zaoferował Lidovkę do produkcji czeskim firmom samochodowym Aero, Jawa, Walter, Praga, Z, Škoda, Tatra oraz firmie Bata, dla której wówczas pracowała Eliška Junková.https://en.wikipedia.org/wiki/Eli%C5%A1ka_Junkov%C3%A1

Eliška Junková, Ferdynand Porsche i Hans Ledvinka

Powinna była osobiście wypróbować ten wózek. Lidovka różniła się od ówczesnych czechosłowackich mniejszych samochodów (Škoda Popular, Jawa Minor) głównie oszczędnością 40-50% materiału podczas produkcji, około 40% oszczędnością gumy do produkcji opon, około 30-50% oszczędnością paliwa i smarów.

Niestety komuniści fabryki znacjonalizowali w latach 1945-1948, powierzyli im inne zadania i niestety pozostał tylko prototyp. Pojazd Lidovka (zachowany do dziś), który w ekonomicznie funkcjonującym stanie miałby nadzieję na masową produkcję, pozostał jedynie w formie prototypu.

Zdeněk Pilát przejechał na tym "wózku inwalidzkim" ponad 70 000 kilometrów do końca lat 80. Obecny właściciel kilkakrotnie wystawiał go na imprezach weteranów, np. w Konkursie Elegancji w Roztokach pod Pragą w 2000 r. Wcześniej był wystawiany w 1986 r. na wystawie z okazji 100-lecia motoryzacji, która odbyło się w Praskim Centrum Kongresowym.

Poniżej kilka zdjęć Lidivki.

JEŚLI POSZUKUJECIE INFORMACJI O KONKRETNYM MODELU SAMOCHODU ZAPRASZAM DO BIBLIOTEKI MĘSKIEGO BIGOSU. SĄ TAM LINKI DO WSZYSTKICH OPUBLIKOWANYCH FELIETONÓW A TAKŻE INFO O PLANOWANYCH W NAJBLIŻSZEJ PRZYSZŁOŚCI. JEŚLI NIE ZNALEŹLIŚCIE INTERESUJĄCEGO WAS MODELU TO PROSZĘ NAPISZCIE DO MNIE A JA POSTARAM SIĘ SPEŁNIĆ WASZE ŻYCZENIE. W BIBLIOTECE ZNAJDZIECIE TEŻ LINKI O TEMATYCE INNEJ NIŻ MOTORYZACJA. ZDROWIE, PODRÓŻE, DOBRA KUCHNIA TO TYLKO KILKA Z NICH. ZAPRASZAM

https://meskibigos.blogspot.com/2022/05/biblioteka-meskiego-bigosu.html

Jeżeli podobają się wam moje felietony to zapraszam do obserwowania mojego bloga MĘSKI BIGOS. Informacje o nowościach znajdziecie na wielu grupach motoryzacyjnych w mediach społecznościowych FB, TT, INSTAGRAM i innych.

Jeżeli interesuje was szczególnie jakiś model samochodu, historia konkretnej firmy motoryzacyjnej, proszę napiszcie mi o tym w komentarzach. Ja postaram się przeszukać własne zbiory oraz zbiory współpracujących ze mną przyjaciół. Przygotuję wtedy posta w którym spróbuję zaspokoić waszą ciekawość.

Jeżeli podobają się (lub nie - krytyka też jest potrzebna) Wam moje felietony to proszę obserwujcie Męski Bigos. Komentujcie je a jeśli możecie to udostępniajcie swoim znajomym.