Samochody
SR Carpati i Bucegi były eksportowane do wielu krajów świata. W
Jugosławii uruchomiono licencyjny montaż pod marką TORPEDO. Samochody
były wyposażone w silniki Diesla. Były to silniki produkcji Jugosłowiańskiej.
Fabryka Torpedo powstała w 1853 roku w wyniku inwestycji przedsiębiorcy z Rijeki w formie spółki akcyjnej Fonderia Metalli. Była to fabryka odlewów metali, a pierwszym produktem były kotwice, a poboczną działalnością był remont statków parowych. Fabryka nie rozwijała się tak dobrze, dopóki kierownictwo nie przejął angielski inżynier Robert Whitehead, który rozpoczął produkcję silników dla austro-węgierskiej marynarki wojennej. Fabrykę przemianowano na Stabilimento Tecnico Fiumano.
W latach 60-tych XIX wieku do fabryki zgłosił się emerytowany oficer marynarki Ivan Vukić ze swoim nowym wynalazkiem – bronią przeciwokrętową „Zbawcą brzegu”, jaką była łódź załadowana materiałami wybuchowymi i wspólnie z Robertem Whiteheadem próbował skomercjalizować ten pomysł. Robert Whitehead zaczyna później od nowego pomysłu, odrzucając pomysł wybuchowej łodzi i zbierając siły, by stworzyć wybuchową rybę, która podczas poruszania się pod wodą przypominała tuńczyka. Początkowo torpedę nazywano miną okrętową (niem. „Minenschiff”), a tę nową broń z powodzeniem zademonstrowano Komitetowi Marynarki Austro-Węgierskiej 20 grudnia 1866 r.
Później w 1868 r. zademonstrowano wyrzutnie torped na statku Gemse co czyni go pierwszą na świecie łodzią torpedową. Robert Whitehead z powodzeniem budował silniki okrętowe, więc za silnik, który został zainstalowany w numerze Erzherzoga Ferdinanda Maxa wystawionym na Światowych Targach Technologicznych w Paryżu, zabrał do domu pierwszą nagrodę.
Od 1870 r. rozpoczęto masową produkcję torped, aw 1875 r. Robert Whitehead wraz ze swoim zięciem kupił Stabilimento Tecnico Fiumano i przemianował go na Torpedofabrik Whitehead & Comp.”.
Już w 1878 r. do Rijeki przybyli przedstawiciele 18 krajów w celu zawarcia kontraktu z fabryką Torpedofabrik Whitehead & Comp., a w 1881 r. fabryka eksportowała gotowe torpedy na cały świat. W 1889 Torpedofabrik Whitehead & Comp. opracował torpedy o większych kalibrach (381 mm, 450 mm i 533 mm), oryginalny kaliber wynosił 356 mm. Stany Zjednoczone zakupiły licencję na produkcję torped w 1892 roku, a Torpedofabrik Whitehead & Comp. zakłada oddział w amerykańskim mieście Weymouth.
Przed śmiercią w 1905 r. R. Whitehead przekształcił firmę w spółkę akcyjną Whitehead & Co., Societa in Azioni, kierowaną przez hrabiego Edgara Hoyosa, syna George'a Hovosa. Angielska firma rodzinna Vickers Ltd. i Armstrong-Whitworth & Co. kupują od spadkobierców rodziny Whiteheadów pakiet większościowy. Wraz z zakupem fabryka została przemianowana na Torpedo Fabrik Whitehead und Co Aktiengeselschaf i pozostała w rękach angielskich do początku I wojny światowej.
W czasie I wojny światowej fabrykę Torpedo Fabrik Whitehead und Co Aktiengeselschaf przejęła Austro-Węgierska Marynarka Wojenna, a cała produkcja została skierowana na produkcję zbrojeniową.
Po I wojnie światowej i traktacie wersalskim zachodnia część Rijeki, gdzie znajdowała się fabryka Torpedo, należała na podstawie kontraktu do Włoch, a w 1924 roku fabryka stała się częścią włoskiego przemysłu zbrojeniowego. Dyrektorem generalnym był Giuseppe Orlando, fabryka została najpierw przemianowana na „Societa di Esercizio Stabilimenti Whitehead”, a w 1930 roku na „Silurificio Whitehead di Fiume” SA.
Technicznie torpedy zostały ulepszone tak, że model torpedy 533 x 7,20 ma zasięg 4000 metrów przy prędkości 50 węzłów, natomiast przy prędkości 39 węzłów zasięg 8000m. Wraz z dalszym rozwojem i inwestycjami opracowano samolot torpedowy o wymiarach 450 mm x 5,18 m, który mógł być wystrzeliwany z prędkością 300 km/h. Aby zabezpieczyć się drugą halą produkcyjną, 7 marca 1934 r. na posiedzeniu zarządu zapadła decyzja powstała w celu założenia nowej firmy Motofides w Livorno (Włochy), gdzie miałyby być produkowane motocykle. W 1935 roku udziałowcem „Silurificio Whitehead di Fiume” SA została włoska firma FIAT, a dwa lata później, w 1937 roku, w fabryce w Livorno rozpoczęto produkcję torped. Fabryka ta istnieje do dziś pod nazwą WAAS, która nadal produkuje torpedy elektryczne. Tylko podczas wojny w 1942 r. wyprodukowano 1170 torped, a w 1943 r. fabryka produkowała około 160 torped miesięcznie.
Bombardowania alianckie pod koniec II wojny światowej zniszczyły większość fabryki, tak że po wojnie przystąpiono do jej odbudowy i nadano jej nową nazwę Jadran. W częściowo przeszkolonej fabryce produkowane są towary konsumpcyjne, takie jak kłódki, zapalniczki i palniki. Uruchomiono także wojskową linię produkcyjną. Wkrótce po 1947 roku fabryka została przemianowana na Aleksandar Ranković Company, na cześć serbskiego polityka, który był wówczas prawą ręką Josipa Broza Tito. Następnie w 1953 roku fabryka została przemianowana na Fabrykę Silników Torpedowych, a program produkcji objął okrętowe silniki Diesla od małych do dużych, a także torpedy.
Produkcja torped była tajemnicą i do 1966 roku, kiedy produkcja torped została wstrzymana, wyprodukowano 350 sztuk typu Torpedo TZR o kalibrze 533 mm, zasięgu 12 km i prędkości 40 węzłów. W 1975 roku wspólnie z niemiecką firmą Deutz-Fahr przyjęto produkcję silników wysokoprężnych chłodzonych wodą, dzięki czemu produkty te są eksportowane do wielu krajów na całym świecie. Od 1985 roku Torpedo inwestuje w rozwój swoich ciągników rolniczych, również opartych na konstrukcjach firmy Deutz. W latach 70-tych firma współpracowała z polskim producentem traktorów ZM URSUS.
Od 1990 roku Torpedo boryka się z problemami finansowymi. Pierwsze postępowanie upadłościowe zostało wszczęte 23 marca 1990 r. w Sądzie Gospodarczym w Rijece z powodu niemożności spłaty zobowiązań wobec wierzycieli.
W przeciwieństwie do oryginalnych ciężarówek rumuńskich napędzanych benzynowymi silnikami V8 uważane były za pojazdy ekonomiczne.
Fakt
ich montażu w Jugosławii sprawiał że jakość wykonania była nieporónanie
lepsza niż w Rumunii. Firma TORPEDO starała się możliwie jak najwięcej
elementów zastąpić produktami jugosłowiańskimi. Rozruszniki,
alternatory, oświetlenie, elementy wpływające na komfort pracy kierowcy
były rodzimej produkcji.
W latach 60-tych uruchomiono produkcję rumuńskich ciężarówek marki SR. Model nosił markę TORPEDO
Produkowano ten samochód w trzech wersjach.
Głównym odbiorcą tych samochodów była armia jugosłowiańska. Pewną ilość skierowano do przedsiębiorstw rolniczych oraz na eksport. Po zakończeniu produkcji w połowie lat 70-tych fabryka TORPEDO skupiła się na produkcji zbrojeniowej i produkcji traktorów. To już jednak materiał na kolejny felieton.
JEŚLI
POSZUKUJECIE INFORMACJI O KONKRETNYM MODELU SAMOCHODU ZAPRASZAM DO
BIBLIOTEKI MĘSKIEGO BIGOSU. SĄ TAM LINKI DO WSZYSTKICH OPUBLIKOWANYCH
FELIETONÓW A TAKŻE INFO O PLANOWANYCH W NAJBLIŻSZEJ PRZYSZŁOŚCI. JEŚLI
NIE ZNALEŹLIŚCIE INTERESUJĄCEGO WAS MODELU TO PROSZĘ NAPISZCIE DO MNIE A
JA POSTARAM SIĘ SPEŁNIĆ WASZE ŻYCZENIE. W BIBLIOTECE ZNAJDZIECIE TEŻ
LINKI O TEMATYCE INNEJ NIŻ MOTORYZACJA. ZDROWIE, PODRÓŻE, DOBRA KUCHNIA
TO TYLKO KILKA Z NICH. ZAPRASZAM
https://meskibigos.blogspot.com/2022/05/biblioteka-meskiego-bigosu.html
BIBLIOGRAFIA
https://tehnika.lzmk.hr/rikard-bencic-rijeka/
https://www.mycity-military.com/Kantina/auto-moto-industrija-ex-juge_4.html
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz