W ostatni weekend wędrowaliśmy sobie bocznymi drogami Pomorza Zachodniego. Pogoda była piękna. Słoneczna, ciepła ale nie upalna. Lekki wiaterek. Jednym słowem idealna na wędrówki, odkrywanie pięknych i niezwykle ciekawych miejsc. Idealna też na spotkanie z historią i dniem dzisiejszym.
Zjechaliśmy z trasy nr 112 w prawo i po kilkuset metrach całkiem niezłej drogi dotarliśmy do wjazdu na teren parku pałacowego. Można tam wjechać samochodem. Przed pałacem jest nieduży, cichy parking.
Zamek Nassow na przełomie XIX i XXw.
Na miejscu spotkaliśmy przemiłą panią która oprowadziła nas po pałacu i opowiedziała o historii i ciekawostkach z nim związanych. Myślę że i Was jeśli tam zawitacie przyjmie równie serdecznie oraz zaspokoi waszą ciekawość. Serdecznie ją pozdrawiamy i życzymy sukcesów w odkrywaniu dalszych pałacowych tajemnic.
Nosowo, po niemiecku Nassow (tak bowiem do 1945
roku nazywała się ta niewielka miejscowość) położona jest nad rzeką
Radew. Na podstawie badań statystycznych z 2005 roku liczyła sobie
zaledwie 53 stałych mieszkańców.
Według najstarszej, pisanej wzmianki z XIV w., pierwszym właścicielem była patrycjuszowska rodzina von Holkenów (Vincentius (der Jüngere) von Holcken 1342-1421) z Kołobrzegu. Nosowo było główną siedzibą tego rodu.
Po jego wygaśnięciu przeszło we władanie
znanego, pomorskiego rodu von Münchow, w którego rękach pozostawało aż
do
drugiej połowy XIX w. Istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo że ród ten
był jedną z bocznych gałęzi pradawnego, niestety wygasłego, pomorskiego książęcego
rodu Gryfitów. 
Pierwszym znanym z zapisków historycznych dziedzicem zamku był Ventze von Nassow z rodu von Münchow. Urząd ten, wraz z włościami, został mu nadany przez biskupa kamieńskiego Martina Karitha w 1513 roku.
Jego
dobra sięgały daleko i obejmowały wiele zachodniopomorskich
miejscowości w tym dużą, sąsiednią wieś Biesiekierz (niem. Bysicker)
położoną przy szlaku handlowym z Prus do Berlina. Szlakiem tym
transportowano płody rolne z Prus wschodnich, drewno z puszcz
mazurskich i litewskich, wędzone ryby, wyroby tkaczy i sukienników francuskich osiadłych w okolicy Bobolic i Polanowa,
tytoń z francuskich plantacji z okolic Barwic i Szczecinka czy pszenicę z Pomorza gdańskiego.
Tędy też wieziono cenny bursztyn wydobywany w okolicach Królewca i Kłajpedy. Tędy też wożono sól warzoną w Kołobrzegu oraz najróżniejsze wyroby rzemieślnicze z Prus, Kaszub ale też Rusi, Litwy czy nawet z krain położonych daleko na wschodzie. Karawany kupców ciągnęły szlakiem którym dziś biegnie droga krajowa 112. Właściciele ziemscy z okolic szlaku czerpali z niego spore zyski nakładając na kupców opłaty celne. Również zwykli kmiecie i mieszczanie odnosili z tego tytułu wymierne korzyści. Przy szlaku powstawały karczmy, gościńce ioraz kuźnie i stajnie dla koni. Obecność zamku i zbrojnego rycerstwa dawała zaś podróżnym poczucie bezpieczeństwa.
Przypuszcza się że rodzina
von Münchow na terenie Nosowa posiadała swoją siedzibę
rycerską, ale jej lokalizacja nie jest znana. Prawdopodobnym jest że
było to jeszcze przed przybyciem do Nosowa von Holkenów. To bardzo ciekawy temat i zadanie dla miłośnika historii któremu nie straszne będzie wertowanie starych ksiąg parafialnych czy też rachunkowych zachowanych w polskich i niemieckich archiwach. To prawdopodobnie też zadanie dla archeologów.
Kolejnym panem w Nassow był Rittmeister Bogislaw Joachim von Münchow .
Kolejni właściciele to Christian Erich von Münchow, Friedrich Wilhelm von Münchow, Felix Adrian von Münchow, Ewald von Münchow, Rudiger Andreas von Münchow oraz Georg Fridrich von Münchow. On to odstąpił dobra odziedziczone po bracie wdowie po nim Charlocie Eleonorze von Münchow z domu Heidebreck. Miało to miejsce w 1750 roku. Tym samym część dóbr Nosowa aż do 1945 roku pozostawała w rękach rodziny Heidebreck.
Jeden z nich, Gustav Bogislav von Münchow ( Gustaw Bogusław von Münchow )
był generałem armii Królestwa Prus za panowania Fryderyka Wielkiego i wsławił się udziałem w wielu wojnach prowadzonych przez tego władcę. Został odznaczony przez króla Orderem Orła Czarnego.
Król Prus Fryderyk Wielki
Początki wsi Nosowo (niem.Nassow) sięgają XIV wieku, kiedy właścicielami wsi byli Holkenowie. Po wymarciu tej rodziny wieś przeszła w posiadanie rodziny von Münchow.
W 1779 r. majątek kupił Georg Christoph von Heydebreck, z zastrzeżeniem, że ród von Münchow zachował prawa feudalne.
W połowie XIX wieku majątek na krótko wrócił do rodziny von Münchow, a ostatecznie do Freiherra von Sprenger.
Przez pewien czas, od drugiej połowy XVIII w. do
pierwszej połowy XIX w. do części Nosowa posiadał prawa ród von
Heydebreck. Ród ten miał swoją siedzibę rodową w Parnowie (niem. Parnow) nad jeziorem Parnowskim. To zaledwie kilkanaście minut jazdy od Nosowa. Swoją siedzibą władali ponad 500 lat. Niedługo i o nim napiszę.
Jednym z członków tego słynnego rodu był Joachim von Heydebreck
Joachim von Heydebreck
Jego związki z pałacem w Nosowie nie były nazbyt intensywne. Był tam niewiele razy. Wsławił się tym iż był członkiem pułku grenadierów Księcia Karola "Prinz Karl Infanterie Regiment", i w 1893 został wysłany do służby w kolonialnej niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej. Dowodził dywizją artylerii podczas ludobójstwa Herero i Namaqua, a w 1911 został dowódcą Schutztruppe. Na początku I wojny światowej, po doprowadzeniu wojsk niemieckich do sukcesu w bitwie pod Sandfontein, zginął od przypadkowej eksplozji granatu w Kalkfontein-Süd. Pochowany w Namibii.
Kolejnym z członków tego rodu był Peter von Heydebreck urodził się 1 lipca 1889 r. w Koszalinie. Służył w I wojnie światowej w armii cesarskiej, a po przegranej wojnie utworzył oddział Freikorps. Brał udział w obaleniu III powstania śląskiego 1921 r.
W bitwie pod Annabergiem, zyskując przydomek „Bohater Annaberg”. W latach dwudziestych wstąpił do Sturmabteilung oraz partii nazistowskiej, robiąc karierę, ale 30 czerwca 1934 r. został stracony w więzieniu Stadelheim przez SS podczas czystki SA w Nocy długich noży przez Adolfa Hitlera.
Peter von Heydebreck 1889 Koszalin - 1934 Monachium ( zamordowany podczas Nocy Długich Noży)
W ostatnim okresie przed 1945 r. właścicielami Nosowa były zarówno rodziny von Heydebreck jak i von Sprenger.
Max von Heydebreck 1882 Berlin - 1951 Hamburg (ostatni ? Heyderbreck)
W 1910 roku jako właściciela wymienia się barona Dietricha von Sprenger. Majątek liczył wtedy 1050 ha, w tym 688 ha lasów.
To właśnie baron von Sprenger przebudował zamek w Nosowie oraz nadał mu obecną formę pałacu neorenesansowego. Również za jego panowania zaprojektowano park pałacowy. Sprowadził wiele różnych, często egzotycznych gatunków drzew i krzewów.
Powierzchnia parku wynosi 16 ha. Neorenesansowy pałac formą nawiązuje do renesansu francuskiego, symetria parterowej bryły rozbudowanej trzema piętrowymi ryzalitami jest podkreślona niskimi wieżami, dwoma czworobocznymi u boku ryzalitu zachodniego i jedna ośmioboczna u boku wschodniego. Ozdobne elewacje są ożywione lekkimi naczółkami okien. Obecnie wewnątrz działa hotel i restauracja.
Zamek Nassow na przełomie XIX i XXw.
Spotkamy tu okazałe jodły kaukaskie , świerki sitkajskie, modrzewie japońskie czy też sośnice japońskie. Tych ostatnich w Europie rośnie tylko siedem sztuk.
![Rodzina z Nosowa [fotografia]](https://www.bbc.mbp.org.pl/image/edition/thumbnail:docmetadata/14365)
Okres II Wojny Światowej obszedł się z Nosowem dość łagodnie. Pomimo typowego dla radzieckich zdobywców rabunku udało się ocalić pałac i część jego wyposażenia. Niestety łagodnie los nie obszedł się z baronową von Sprenger, ostatnią właścicielką dóbr w Nassow. Zarówno w pałacu jak i przypałacowych zabudowaniach udzielała schronienia uchodźcom uciekającym z Prus i Pomorza przed radziecką nawałą. Już sam ten fakt połączony z nieugiętą, bohaterską postawą tej kobiety, stającej w obronie kobiet, dzieci i starców goszczących w jej domu, tak rozsierdziła "zdobywców" że wywlekli ją z pałacu i brutalnie rozstrzelali na pałacowym dziedzińcu.
fot. Wikipedia.de
Po wojnie pałac miał wiele szczęścia. Nie uległ zniszczeniu. Nie został rozgrabiony przez szabrowników. Również transformacja z lat 1989 - 2000 oszczędziła pałac. Dziękim mądrym właścicielom nie spotkał go los taki jak innych pomorskich pałaców jak np. w Dargosławiu, Otoku, Koziej Górze (ten na szczęście wraca do życia) które zamieniły się w kupę gruzów.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
A tak wygląda obecnie wiele pomorskich pałaców, zamków i dworów. Nosowo naprawdę miało wiele szczęścia.
Pałac Otok 2016
Pałac Kozia Góra 2017
Pałac Kozia Góra 2019 - Powrót z odchłani
fot. Bartłomiej Stój Zwiadowca Historii
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Miał pałac za to gospodarzy którzy dbali o jego stan i wyposażenie z epoki. Po 1945 roku majątek przejęty przez Administrację Lasów Państwowych, od 1978 roku był w rękach PGR w Stanominie. Od 1984 roku w posiadaniu Urzędu Wojewódzkiego w Koszalinie, od 2002 roku należy do Komendy Głównej OHP w Warszawie. Duże zasługi na tym polu położyła szczególnie Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych i obecny właściciel Komenda Główna OHP. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych. Obecnie właścicielem są Ochotnicze Hufce Pracy a sam pałac został wpisany do rejestru zabytków.
W pałacu znajduje się nieduży, stylowy hotel na 50 miejsc. Pałac chętnie udostępnia swoje pomieszczenia na kursy, szkolenia, konferencje ale też bankiety, uroczystości weselne itp.
W płynącej nieopodal rzece Radew wędkarze mogą zapolować na pstrąga, lipienia, łososia. Miłośnicy kajakarstwa na rzece znajdą ciekawe i emocjonujące miejsca żeglugowe. W kilku okolicznych miejscowościach (ok. 20 min samochodem), znajduje się kilka miejsc gdzie można pojeździć konno. W okolicy jest sporo szlaków turystycznych. Swoje zaciszne miejsca znajdą miłośnicy karawaningu, rowerowych wędrówek a w okolicznych lasach będą mieli czego szukać grzybiarze.
Po trzech godzinach pobytu w Nosowie z żalem opuszczamy to urokliwe miejsce. Podczas tego krótkiego pobytu odniosłem wrażenie że pałac w Nosowie ma ogromne szczęście. Tym szczęściem są ludzie, prawdziwi pasjonaci, którzy tam pracują i dbają o niego. Chronią to dziedzictwo pomorskiej historii jak tylko mogą najlepiej. Widać to na naszych zdjęciach z Nosowa.
Myślę że wrócimy tam jeszcze. Może uda się poszperać po pałacowych zakamarkach, strychach i piwnicach.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zainteresowanym pobytem w pałacu Nosowo podaję kontakt
Rejonowy Ośrodek Szkolenia Zawodowego
Młodzieży OHP w Koszalinie
( Pałac w Nosowie )
Nosowo 1 , 76-039 Biesiekierz
www.palacnosowo.ohp.pl
email roszm.nosowo@ohp.pl
tel. +48 94 318 03 80
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Autorami wszystkich zdjęć (prócz archiwalnych i podpisanych) są Jolanta Grochowska i Wojciech Godlewski
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
DRODZY CZYTELNICY
Felietony publikowane na łamach https://meskibigos.blogspot.com/ nie kończą swojego życia z chwilą ich opublikowania. Wielokrotnie wracam do ich treści i ją modyfikuję. Tak bywa gdy zdobywam nowe informacje które Was mogą zainteresować. Bywa że to Wy, moi czytelnicy jesteście źródłem tych nowych danych. Jestem Wam za to bardzo wdzięczny. Jeśli więc ktoś z Was jest w posiadaniu informacji lub materiałów ikonograficznych, będę wdzięczny za ich udostępnienie. Szczególnie interesuje mnie postać ostatnie właścicielki pałacu Nassow rozstrzelanej przez żołnierzy radzieckich w 1945 roku oraz postać Dietricha von Spenger który przebudował zamek Nassow na pałac Nassow. Interesują mnie również informacje na temat pałacu w Parnowie i jego dawnych właścicieli rodu von Heydebreck. Z góry Wam za to serdecznie dziękuję.
___________________________________________________________________________
BIBLIOGRAFIA
https://www.ancestry.com/name-origin?surname=von%20sprenger
https://www.booking.com/hotel/pl/palac-nosowo.pl.html?activeTab=photosGallery
https://pomorzezachodnie.travel/Poznawaj-Region-Miejscowosci/a,2443/Biesiekierz
https://pl.wikipedia.org/wiki/Szczecinek
https://www.myheritage.pl/names/wilhelm_von%20m%C3%BCnchow
https://mhzk.eu/old/muzeum/admin/index8703.html?view=art_m&sid=5&aid=1297
https://en.wikipedia.org/wiki/Joachim_von_Heydebreck
https://de.wikipedia.org/wiki/Peter_von_Heydebreck
https://zamkilubuskie.pl/author/jerzy/page/87/
https://stromsnes.info/tng/getperson.php?personID=I6423&tree=tree1
https://www.zwiadowcahistorii.pl/powracajacy-do-blasku-palac-z-xvii-wieku-we-wsi-kozia-gora/
https://www.archivesportaleurope.net/search/-/s/n;jsessionid=246965431CBD896E034D954F06D7E44B
JEŚLI
POSZUKUJECIE INFORMACJI O KONKRETNYM MODELU SAMOCHODU, CHCECIE POZNAĆ TAJEMNICE ZACHODNIOPOMORSKICH MIAST I WSI ZAPRASZAM DO
BIBLIOTEKI MĘSKIEGO BIGOSU. SĄ TAM LINKI DO WSZYSTKICH OPUBLIKOWANYCH
FELIETONÓW A TAKŻE INFO O PLANOWANYCH W NAJBLIŻSZEJ PRZYSZŁOŚCI. JEŚLI
NIE ZNALEŹLIŚCIE INTERESUJĄCEGO WAS MODELU TO PROSZĘ NAPISZCIE DO MNIE A
JA POSTARAM SIĘ SPEŁNIĆ WASZE ŻYCZENIE. W BIBLIOTECE ZNAJDZIECIE TEŻ
LINKI O TEMATYCE INNEJ NIŻ MOTORYZACJA. ZDROWIE, PODRÓŻE, DOBRA KUCHNIA
TO TYLKO KILKA Z NICH. ZAPRASZAM
https://meskibigos.blogspot.com/2022/05/biblioteka-meskiego-bigosu.html
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz