Z czym Wam kojarzy się nazwa DEZAMET. Starszym napewno z zakładami matalowymi w Nowej Dębie produkującymi silniki do polskich motorowerów i motocykli. Nielicznym, a nawet bardzo nielicznym, z marką polskich motorowerów. Zacznijmy jednak od początku.
Mamy rok 1939. W Nowej Dębie rozpoczęła działalność produkcyjną Wytwórnia Amunicji Nr 3. Dała ona początek dzisiejszemu przedsiębiorstwu, czyli Zakładom Metalowym „DEZAMET" Spółka Akcyjna.
Po II Wojnie Światowej 1 stycznia 1951 roku na mocy Zarządzenia Ministra
Przemysłu Ciężkiego utworzone zostało przedsiębiorstwo państwowe pod
nazwą „Zakłady Metalowe Dęba". Wyposażone je na w
maszyny i urządzenia i uruchomiono produkcję na rzecz obronności kraju, czyli produkcję zbrojeniową.
Jak to często bywało, przedsiębiorstwa zbrojeniowe, bardzo często, oprócz swej zasadniczej produkcji, czyli różnych przedmiotów i maszyn, służących zabijaniu, w ramach nadwyżki mocy produkcyjnych, produkowały często inne wyroby. Bardzo często były to artykuły gospodarstwa domowego. Nie inaczej było w Nowej Dębie.
Pierwsza połowa lat sześćdziesiątych jest pomyślnym okresem dla
przedsiębiorstwa. Rozwija się produkcja żelazek, które okazują się
wyrobem bardzo udanym i są wręcz rozchwytywane na rynku krajowym i
zagranicznym.
Były one w, praktycznie, każdym, polskim domu. Jeszcze dziś, po wielu latach, są nadal w użyciu świadcząc o niezwykle wysokiej jakości polskich wyrobów.
Dalszy rozwój Zakładu umożliwiło zróżnicowanie asortymentu produkcji, w 1960 roku podjęto seryjną produkcję łożysk tocznych.
W tym samym
czasie powstaje nowy silnik o pojemności 125 cm³. Bazował on na poprzedniku S01, lecz został gruntownie zmodernizowany, co przekładało się jego niezawodność. Silniki te były masowo wykorzystywane w motocyklach WFM i WSK. Posiadał oznaczenie S01Z3.
Do 1989 roku historia
Zakładu to systematyczny rozwój całego przedsiębiorstwa. Wdrożono do
produkcji kilka nowych modeli silników spalinowych. Uruchomiono
produkcję silników stacjonarnych, silników zaburtowych do łodzi.
Spółka działała w zupełnie innych uwarunkowaniach ekonomicznych, natomiast po roku 1990 przeszła bardzo dramatyczną restrukturyzację we wszystkich obszarach przystosowywania się do wymogów rynku. Wyraźnie widać to w profilu produkcji, który w czasach największego rozkwitu spółki był skierowany głównie ( 80% obrotów) do odbiorców cywilnych.
W latach 60 tych uruchomiono produkcję nowoczesnych silników konstrukcji inż. Wiatra o pojemności 173 cm3. Były one montowane w motocyklach WSK oraz SHL M11W i SHL M17 GAZELA.
Produkowano tu także silniki do polskich motorowerów Komar i Romet.
Silnik S38
Silnik Dezamet 023
Silnik Dezamet 019
Silnik Dezamet 027
Na przestrzeni lat 1951 – 1990 osiągnięto sprzedaż około 1 mln. szt.
rocznie różnego typu żelazek elektrycznych oraz ponad 300 tys. szt.
rocznie różnego typu silników do motocykli.
W szczytowym okresie czasu Zakłady Metalowe DEZAMET S.A. dawały
zatrudnienie około 5000 pracownikom. Proces restrukturyzacji zmienił nie
tylko profil produkcji (80% produkcja na rzecz obronności kraju – 20%
na rynek cywilny) ale także spowodował dziesięciokrotny spadek
zatrudnienia.
W sierpniu 1991 roku dokonano zmian w strukturze organizacyjnej Zakładu poprzez utworzenie trzech pionów branżowych produkujących: sprzęt grzejny, motoryzacyjny oraz wyroby nie katalogowe. Powołanie pionów branżowych stanowiło wstępną fazę przygotowania przedsiębiorstwa do przekształceń własnościowych i planowanego podziału na mniejsze, sprawniej funkcjonujące podmioty gospodarcze.
Jeżeli podobają się Wam moje felietony i czekacie na następne to zawsze możecie postawić mi kawę.
Pragnę tu serdecznie podziękować wszystkim którzy wsparli moją twórczość i postawili mi wirtualną kawę. Pozwoli mi ona tworzyć jeszcze ciekawsze felietony o motoryzacji.
Po wydzieleniu spółek pozostała część przedsiębiorstwa została przekształcona w spółkę akcyjną i w takiej formie rozpoczęła od 24.10.1994 roku działalność gospodarczą pod nazwą „Zakłady Metalowe DEZAMET Spółka Akcyjna".
Od roku 1997 kontynuowane są inwestycje w park maszynowy jak również modernizacje obiektów, dzięki czemu możliwe było: uruchomienie produkcji nowych wyrobów specjalnych, doskonalenie technologii produkcji i jakości produkowanych wyrobów, optymalizacja kosztów produkcji oraz uzyskanie oszczędności w zużyciu czynników energetycznych. Niezależnie od produkcji na rzecz obronności w Zakładzie „DEZAMET" S.A. wytwarza się elementy do maszyn budowlanych, konstrukcje spawane, narzędzia specjalne do obróbki metalu, a także formy odlewnicze wykrojniki, wyginaki itp.
Informacje zaczerpnąłem z https://dezamet.com.pl/historia,14,pl.html
Dezamet Dantom GXF 50
Dezamet Dantom GXF 50 został wyprodukowany przez Zakłady Dezamet SA w
Nowej Dębie w latch 1998-1999r. Jest ostatnim motorowerem produowanym w
Polsce.
Wyprodukowano około 100 motorowerówwszystkiche wersji. Prezentowany egzemplarz ma nr 00085.
Motorower od pocztąu zakupu w 2001 roku w sklepie motoryzacyjnym popularnie zwanym "U Kaczyńskiego" (obecnie nie istnieje).
Motorower przez wiele lat był włąsnościa mieszkańca Kobyłki. po czym kilka lat temu wszedł w posiadanie załozyciela muzeum.
Muzeum posiada pełną dokumentację tego motorweru. Pojazd pozostawiony w
stanie z dnia zakupu z niewielkimi przeróbkami poprzedniego
właaściciela. Ciekawostką był dodawany podczas zakupu drugi zapasowy
silnik Dezamet 027 zamiast gwarancji na motorower - silnik także w
posiadaniu muzeum.
W latach 90-tych w Dezamecie uruchomiono też produkcję motorowerów. Wielu starszych czytelnikó pamięta zapewne motorynkę Stella.
Polska bomba kasetowa na tle motorynki Dezamet Stella.
Dezamet Stella
Motorynka Stella typ 756 była wytwarzana przez Zakłady DEZAMET w Nowej Dębie na rosyjskiej licencji. Bazą była motorynka ryskiej firmy DELTA.
Zamiast silników "Delta" stosowano polskie silniki 023 w kilku odmianach.
Sam motorower produkowano w dwóch odmianach Typ 756.1 - odmiana podstawowa i 756.2 - odmiana wzbogacona.
Odmiana wzbogacona 756.2 w odróżnieniu od podstawowej. Posiadała
dodatkowo kierunkowskazy przednie i tylne, sygnalizację hamulca
przedniego i sygnał dźwiękowy.
Stella cieszyła się dużą popularnością i była produkowana także w
Czechach przy zastosowaniu silników stosowanych w Jawie.
Po zakończeniu produkcji w Dezamet - Bernard w latach 1994 - 2000r
produkowała ją w dwóch odmianach firma Pabel Holding ze Zduńskiej
Woli.
Pierwsza wersja to odmiana podstawowa opisana już wcześniej
Druga wersja - Lux była wyposażona w plastikowe "opływowe" owiewki.
Było kilka odmian tego modelu różniących się szczegółami wykonania.
Innym niezwykle ciekawym pojazdem produkowanym w Dezamiecie był Motorydwan.
Dane techniczne Motorydwanu.
Silnik:
Dezamet 023 jednocylindrowy dwusuwowy z przepłukiwaniem zwrotnym,
chłodzony powietrzem o nadmuchu wymuszonym przez dmuchawę. Pojemność
skokowa 49,8 cm3, średnica cylindra 38 mm, skok tłoka 44 mm, stopień
sprężania 8. Moc 1,5 kW przy 5000 obr/min. Maks moment obrotowy 3,0 Nm
przy 4000 obr/min
Dezamet 027 jednocylindrowy dwusuwowy z przepłukiwaniem zwrotnym, chłodzony powietrzem
o nadmuchu wymuszonym przez dmuchawę. Pojemność skokowa 69,8cm3,
Średnica cylindra 45mm, skok tłoka 44mm, mocy 2,0KW (2,8KM) przy 5200
obr/ min i stopniu sprężania 8. Maksymalny moment obrotowy to 3,5 Nm
przy 5600 obr/min.
Skrzynia biegów:
trzybiegowa, zblokowana z silnikiem. Zmiana biegów nożna. Zazębianie biegów N-1-2-3.
Przełożenie i prędkość maksymalna na poszczególnych biegach:
I bieg 2:07, 25 km/h
II bieg 1:52, 45 km/h
III bieg 1:03, 45 km/h
Sprzegło:
mokre trójtarczowe cierne w kąpieli olejowej
Dezamet Motorydwan 755 - Wersja kabinowa
Silnik 125ccm:
Dezamet 051 jednocylindrowy dwusów z przepłukiwaniem zwrotnym,
chłodzony powietrzem o nadmuchu wymuszonym przez dmuchawę. Pojemność
skokowa 123,0ccm, średnica cylindra 52 mm, skok tłoka 58 mm, stopień
sprężania 7,5. Moc 4,2 kW przy 5600 obr/min. Maksymalny moment obrotowy
8,5Nm/4000 obr/min.
Gaźnik:
poziomy typu Bing DRA 8/18/105
Skrzynia biegów:
trzybiegowa, zblokowana z silnikiem. Zmiana biegów nożna.
Sprzęgło:
mokre trójtarczowe cierne w kąpieli olejowej
Napęd dla wszystkich silników:
łańcuchowy z mechanizmem różnicowym, przełożenie przekładni 14:44
Podwozie:
rama rurowa, zawieszenie przednie, wahacz pchany - amortyzacja dwoma
teleskopami, zawieszenie tylne wahacz wleczony amortyzowany dwoma
elementami gumowymi.
Koła:
ogumienie 4.40-10/4PR D56
Hamulce:
bębnowe, sterowanie - ręczne - przód, nożne tył
Instalacja elektryczna:
alternator 6V/45W, świeca F100,
lub 12V/110W świeca F100
Pojemności:
zbiornik paliwa 5l,
Zużycie paliwa:
3,2 l/100km
Ten mały pojazd dostawczy, napędzany małym silnikiem o pojemności 49 cm3 lub 123 cm3, stał się bazą do zbudowania wersji osobowej pod nazwą Norka. Był to w założeniach pojazd inwalidzki.
Dezamet 755 Norka
Silniki produkowane w Dezamecie były także montowane w pojazdach zagranicznych, Były to min, produkowane na Ukrainie motocykle Karpaty.
Duże zainteresowanie silnikami z Dezametu wykazywali też, swego czasu, producenci małych motocykli z Rumunii (Mobra) i Jugosławii (Tomos).
Ostatnim motorowerem rodem z Nowej Dęb y był motocykl Dezamet Dantom GXF 50 .
Dantom GXF 50 Lux był całkowicie nową konstrukcją, produkowaną w latach 1998-2000r.
Nazwa Dantom, pochodzi od nazwy Przedsiębiorstwa Konstrukcyjno-Badawczego "DANTOM" (pierwsze litery imion żony i syna P.Jaroszewskiego Danuta i Tomasz) która mieściła się w Krakowie przy ulicy Friedlejna.
Kierownictwo Dantoma dr. inż Jaroszewski
i dr hab. Mitianiec byli kiedyś pracownikami Dezametu. Znali
więc możliwości zakładu i nawiązali z nim kontakt.
Pierwsze modele funkcjonalne a potem kilka egzemplarzy motorowerów
firmy Dantom powstało
w dziale Działu Badań i Prototypów Dezametu.
Po dokonaniu udanych prób trakcyjnych, motorowery zostały zgłoszone do homologacji, którą otrzymały. Prace te był kończone już w Bernard Moteurs Poland (część firmy Dezamet wykupiona przez francuzów).
Po upadku firmy Bernard dokumentację i prototypy przejął Dezamet
i usiłował produkować tę konstrukcję.
Wersja homologacyjna motoroweru posiadała silniki Zündapp Famel Portugal -
motorowery te były użytkowane głównie przez pracowników Dezamet.
Prawdopodobnie
wyprodukowano około 100 motorowerów w tej wersji na około 300 łącznie
wyprodukowanych sztuk.
Stworzono także wersję sportową na bazie seryjnych egzemplarzy o nazwie Sport 50.
Opracowano także prototyp przyczepki towarowej dedykowanej do Dantoma wraz z specjalnym zaczepem montowanym do motoroweru.
Dantom Dezamet 50 Sport - prototyp fot. http://www.jacomoto.pl/index.php/motorowery-menu/dezamet/dezamet-dantom-50-gxf-lux
Dantom GXF 50 Lux sylwetką zdecydowanie odbiegał od dotychczasowych modeli produkowanych w Polsce. Z nowości należy wymienić seryjnie montowane kierunkowskazy, światło stop, hydrauliczne amortyzatory, dwuosobowe siodło kanapowe, lampę przednią której elementy świetlne pochodziły prawdopodobnie od samochodu Polonez.
Zbiornik paliwa umiejscowiony pod kanapą. Pojazd
wyposażono w trzybiegowy silnik o oznaczeniu 027 zaprojektowany przez
Dezamet znany
wcześniej z motoroweru Chart 210.
Osprzęt (manetki, dźwignie, przełączniki zespolone, licznik,
kierunkowskazy) zastosowany
w prototypach Dantoma i w egzemplarzach homologacyjnych pochodził
z Portugalii (Zundapp) i sprowadzony był przez firmę Dantom.
Z oględzin dostępnych egzemplarzy Dantoma wynika że Dezamet zastosował
właśnie te importowane elementy w seryjnych motorowerach.
Ciekawostką był dodawany podczas zakupu drugi zapasowy silnik Dezamet 027 zamiast gwarancji na motorower.
Prototyp nowego małego motocykla Danton Dezamet fot. http://www.jacomoto.pl/index.php/motorowery-menu/dezamet/dezamet-dantom-50-gxf-lux
Dane techniczne:
Silnik:
Typu Dezamet 027, dwusuwowy z przepłukiwaniem zwrotnym, średnica
cylindra 38 mm, skok tłoka 44 mm,pojemność skokowa 49,8 ccm, stopień
sprężania 8.5 Moc maksymalna 2,0kW (2,8 KM) przy 5600 obr/min,
maksymalny moment obrotowy 3,5 Nm przy 4800 obr/min. Kąt wyprzedzania
zapłonu 2.5mm przed ZZ. Kadłub silnika ze stopu lekkiego stanowił
obudowę silnika, sprzęgła i skrzyni biegów. Wał korbowy kuty, składany.
Tłok ze stopu lekkiego z wypukłaym denkiem, dwa pierścienie
uszczelniające. Rozrząd tłokowy, smarowanie mieszankowe 30:1 Chłodzenie
swobodnym opływem powietrza.
lub silnik Zundapp Famel Portugal typ 278-40
Gaźnik:
poziomy typu:
Bing 1.14 dla silnika Dezamet 027 lub
Dellorto SHA 16.16 dla silnika Zundapp Famel Portugal typ 278-40
Poniższe dane dla silnik 027 Dezamet
Sprzegło:
mokre cierne w kąpieli olejowej
Skrzynia biegów:
trzybiegowa o stale zazębionych kołach. Zmiana biegów dźwignią nożną po lewej stronie silnika.
Napęd:
jednorzędowym łańcuchem rolkowym 12,7x8,51x5,2 mm.
Podwozie:
Rama podwójna rurowa z elementami tłoczonymi. Koło przednie zwieszone na
widelcu teleskopowym z tłumieniem olejowym o skoku koła 110mm.
Zawieszenie koła tylnego na wahaczu wleczonym. Amortyzatory teleskopowe
hydrauliczne o skoku koła 70mm. Błotniki z tworzywa sztucznego, osłona
łańcucha, zbiornik paliwa umieszczony pod siodłem.
Kierownica i osprzęt produkcji portugalskiej
długość 1820mm, szerokośc 710mm, rozstaw osi 1190mm, wysokość 1020mm,
Stosowane barwy nadwozia: biała, czerwona, zielona, szara, czarna w różnych konfiguracjach
Koła:
Szprychowe wymienne obręcze stalowe 17", ogumienie przód 2 1/4, tył 2 3/4
Hamulce:
Mechaniczne, bębnowe. Średnica bębna 150cm. Hamulec przedni uruchamiany linką Bowdena, tylny sztywnym cięgłem.
Instalacja elektryczna:
Prądnico - iskrownik. 12V/90W. Zapłon bezstykowy elektroniczny, świeca
F-100 Reflektor przedni z żarówką 12V-35/35W, światło tylne 12V-5W, ,
oświetlenie prędkościomierza, kierunkowskazy.
Pojemności:
Pojemność zbiornika paliwa 5dm3
Ciężar:
masa własna 83 kg, dop obciążenie 160 kg
Zużycie paliwa: 2,3 l/100 km
Predkość maksymalna: 50 km/h
BIBLIOGRAFIA
https://jacomoto.pl/index.php/motocykle/wfm/wfm-m06
http://www.jacomoto.pl/index.php/motorowery-menu/dezamet/dezamet-stella-756
http://oldtimerbazar.pl/motocykle/1980-dezamet-755-motorydwan
Szanowni czytelnicy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz