MĘSKI BIGOS

fot. https://tominiclassics.com/collections/nsu-pretis-prima-iii-150/

Dzięki mądrej polityce Josipa Broz Tito, Jugosławia była jedynym krajem socjalistycznym w którym dobra codziennego użytku dostępne w krajach Europy zachodniej, mógł nabyć każdy obywatel tego kraju. Tak było również z samochodami. Co więcej wiele marek samochodów, w oparciu o umowy licencyjne, czy też umowy o współpracy było produkowanych lub montowanych w Jugosławii.

Former Tito Archive - Registry - Courage – Connecting collections

Prezydent Jugosławii Josip Broz Tito (1892 - 1980)

Związane to było też ze specyficznym podejściem władz państwa do zarządzania majątkiem odziedziczonym po znacjonalizowanych kapitalistach. W przeciwieństwie do pozostałych tzw. państw socjalistycznych w których cała gospodarka narodowa, zarządzana była centralnie ze stolicy, a każda fabryka była własnością państwa, Jugosławia miała zupełnie inny model gospodarowania. Polegał on, z grubsza na tym, że każdy zakład był swego rodzaju kooperatywą / spółdzielnią w której decydujący głos w sprawie profilu produkcji, wyboru kooperantów, polityki handlowej itd. miało walne zebranie załogi. To właśnie pracownicy decydowali o tym jaką produkcję uruchomić, jakiego partnera wybrać. Często było to wykorzystywane w firmach zbrojeniowych, dysponujących dużymi rezerwami produkcyjnymi. Rezerwy te wykorzystywano dla uruchomienia produkcji artykułów przeznaczonych na zaspokojenie potrzeb jugosłowiańskiego społeczeństwa oraz cywilnych sektorów państwa. Tak było np. w przypadku słoweńskiej firmy Torpedo, która w ramach rezerw uruchomiła montownię rumuńskich ciężarówek marki SRT. Pisałem już o tej historii w felietonie https://meskibigos.blogspot.com/2022/05/torpedo-z-fabryki-torped.html

fot. https://tominiclassics.com/collections/nsu-pretis-prima-iii-150/

NSU PRIMA D SCOOTER FINE ART PRINT - 1950's classic 150cc with electric starting - Picture 1 of 1

Wiele jugosłowiańskich przedsiębiorstw, podpisywało z motoryzacyjnymi gigantami umowy o współpracy przy produkcji pojazdów. Firmy takie jak FAP, CIMOS, TAS, REVOZ, LITOSTROJ, IMV, IDA KIKINDA, ZASTAVA na wiele lat wrosły w jugosłowiańską rzeczywistość. a samochody Fiata, Citroena, Peugeota, FSO, Renaulta, Volkswagena, Opla, produkowane w jugosłowiańskich fabrykach w latach 1945 - 1990 do dnia dzisiejszego można spotkać na ulicach. Historie wielu z tych pojazdów znajdziecie w bibliotece mojego blaga. O ile w krajach takich jak Polska czy NRD, pojazdy produkcji zachodniej, dostępne były za dewizy to w Jugosławii, sprzedawane były za Dinary, czyli walutę w której Jugosłowianie otrzymywali wynagrodzenie za pracę.

fot. https://tominiclassics.com/collections/nsu-pretis-prima-iii-150/

Polityka gospodarcza, polegająca na zaspokajaniu potrzeb materialnych ludności obejmowała nie tylko samochody. Dotyczyła praktycznie każdej dziedziny produkcji. Podobnie było w firmach produkujących AGD, RTV, chemię gospodarczą itp. Poza dostarczaniem na rynek nowoczesnych produktów, taka forma gospodarki, skutecznie stymulowała rozwój własnej myśli technicznej i produkcję własnych wyrobów. Tak było w przypadku firmy IMV. Pisałem o niej https://meskibigos.blogspot.com/2021/10/auto-story-imv-100016002200.html czy też gigant jugosłowiańskiej sceny motoryzacyjnej Crvena Zastava.

fot. https://tominiclassics.com/collections/nsu-pretis-prima-iii-150/

Oprócz samochodów na rynku pojawiały się też nowoczesne, motocykle i skutery. Firma która podjęła taką produkcję była trochę już zapomniana już dziś firma PRETIS. Zajmowała się ona produkcją samochodów, motocykli i skuterów niemieckiej firmy NSU.

fot.https://www.index.hr/oglasi/nsu-pretis-175/oid/1986898

NSU TYP 110 PRINZ PRINC UPUTSTVO ORIGINAL

O motocyklu Pretis NSU 175, pewnie za jakiś czas, będziecie mogli u mnie przeczytać. Dzisiaj pokazuję wam skuter Pretis NSU Prima 150.

Firma Pretis została założona w 1948 roku w mieście Vogoshtsa niedaleko Sarajewa w Bośni. Powstała jako fabryka broni. W ramach wykorzystywania rezerw produkcyjnych rozpoczęła licencjonowaną produkcję motocykli i skuterów w ramach partnerskiej umowy z NSU Motorenwerke. Produkcję uruchomiono w 1963 roku, a niewiele później rozpoczęto produkcję samochodów NSU Prinz pod markami Pretis i NSU-Pretis.

W 1967 roku Pretis połączył się z trzema innymi producentami broni, tworząc holding UNIS, który wraz z Volkswagen AG założył w 1972 roku Tvornica Automobila Sarajevo. W ten sposób powstał kolejny duży producent samochodów w Jugosławii firma TAS.

fot. https://tominiclassics.com/collections/nsu-pretis-prima-iii-150/

Ten model skutera został wprowadzony na rynek w roku 1958. NSU Prima III to motocykl, który trafił do produkcji seryjnej w Niemczech w 1958 roku.

Pierwsze egzemplarze tego modelu wyprodukowano jednak już w 1957 roku. W tamtym czasie, w prasie fachowej, możemy odnaleźć opinie określające go jako jeden z najbardziej udanych motocykli w tej kategorii wyprodukowanych przez markę NSU. Również eksperci porównujący go z innymi znanymi skuterami Lambretta, Vespa, IWL, Zundapp, wystawiali mu bardzo przychylne oceny.

Skracając charakterystykę tego motocykla, trzeba powiedzieć, że ma on pojemność skokową 146,00 cm3 i całkowitą moc 7,70 KM (5,6 kw) przy 5200 obr. w silnik jednocylindrowy, dwusuwowy z rozrusznikiem nożnym.

fot.https://fichasmotor.com/pl/nsu/nsu-prima-iii-k-1958/

Trudno dziś dokładnie ustalić ile tych skuterów wyprodukowano w Jugosławii. Przynajmniej mnie nie udało się dotrzeć do takich danych - a może ktoś z Was dysponuje taką wiedzą. Dobrze że zachowała się ich całkiem spora ilość. Podobnie jak nasza polska OSA są ozdobą kolekcji i zlotów oldtimerów.

JEŚLI POSZUKUJECIE INFORMACJI O KONKRETNYM MODELU SAMOCHODU ZAPRASZAM DO BIBLIOTEKI MĘSKIEGO BIGOSU. SĄ TAM LINKI DO WSZYSTKICH OPUBLIKOWANYCH FELIETONÓW A TAKŻE INFO O PLANOWANYCH W NAJBLIŻSZEJ PRZYSZŁOŚCI. JEŚLI NIE ZNALEŹLIŚCIE INTERESUJĄCEGO WAS MODELU TO PROSZĘ NAPISZCIE DO MNIE A JA POSTARAM SIĘ SPEŁNIĆ WASZE ŻYCZENIE. W BIBLIOTECE ZNAJDZIECIE TEŻ LINKI O TEMATYCE INNEJ NIŻ MOTORYZACJA. ZDROWIE, PODRÓŻE, DOBRA KUCHNIA TO TYLKO KILKA Z NICH. ZAPRASZAM

https://meskibigos.blogspot.com/2022/05/biblioteka-meskiego-bigosu.html

Jeżeli podobają się wam moje felietony to zapraszam do obserwowania mojego bloga MĘSKI BIGOS. Informacje o nowościach znajdziecie na wielu grupach motoryzacyjnych w mediach społecznościowych FB, TT, INSTAGRAM i innych.

Jeżeli interesuje was szczególnie jakiś model samochodu, historia konkretnej firmy motoryzacyjnej, proszę napiszcie mi o tym w komentarzach. Ja postaram się przeszukać własne zbiory oraz zbiory współpracujących ze mną przyjaciół. Przygotuję wtedy posta w którym spróbuję zaspokoić waszą ciekawość.

Jeżeli podobają się (lub nie - krytyka też jest potrzebna) Wam moje felietony to proszę obserwujcie Męski Bigos. Komentujcie je a jeśli możecie to udostępniajcie swoim znajomym.

Jeżeli podobają się Wam moje felietony i czekacie na następne to zawsze możecie postawić mi kawę.

buycoffee.to/meskibigos

NSU Pretis (1963) - NSU - LastDodo