#475 - ROBUR - Następca Phaenomena

 ZAPOMNIANE POJAZDY NRD / THE FORGOTTEN VEHICLES OF THE GDR / VERGESSENE FAHRZEUGE DER DDR / ЗАБЫТЫЕ АВТОМОБИЛИ ГДР

 

 

Gustaw Hiller

W 1888 Gustav Hiller założył firmę, produkującą i sprzedającą maszyny włókiennicze, własnej konstrukcji. Opatentował je w 1894 roku.  W 1889 roku uruchomił produkcję rowerów. Po wizycie w Wielkiej Brytanii w 1890 roku przywiózł ze sobą wyłączne prawa do importu i sprzedaży na terenie Niemiec rowerów firmy Rover. Uzyskał też prawo do licencyjnej ich produkcji. Rozpoczęła się ona rok później. 

Rozwijał ich konstrukcję i sprzedawał je z powodzeniem od 1894 roku pod marką „Phänomen Rover”. 

   

PHÄNOMEN - "Jubiläumsrad" 1938r.

W 1900 roku rozpoczęto produkcję motocykli Phänomen. Motocykle były początkowo wyposażone w silniki firmy Fafnir. Od 1903 r. instalowano opracowane przez Phänomena jednocylindrowe czterosuwowe silniki benzynowe. Wraz ze zmianą silnika wzmocniono ramę roweru i zastosowano 26-calowe koła z 2,25-calowymi oponami. 

 

  

"Phänomen-Motor-Zweirad"

 

Ciągły dalszy rozwój i ulepszenia doprowadziły również do powstania nowego silnika dwucylindrowego. Seryjną produkcję niedrogiego pojazdu trójkołowego Phänomobil rozpoczęto w 1905 roku. Podstawą Phänomobilu był dobrze znany dwucylindrowy silnik z motocykli. 

 

 

Phänomobil

 

Podobieństwo konstrukcji do cyklonety opracowanej przez firmę Hüttel w Erlau (Saksonia) i wyprodukowanej w Berlinie wywołało spory patentowe, zwłaszcza że projektanci Hüttel i Svetescu byli czasowo zatrudnieni w Zakładach Phänomen. Od 1910 r. stosowano czterocylindrowy czterosuwowy silnik benzynowy chłodzony dwoma wentylatorami. Produkcja trwała do 1927 roku. 

Od 1922 r. nadwozia kupowane są głównie w firmie Nowack AG. W 1927 r., przede wszystkim na potrzeby  Reichpost wprowadzono do produkcji niedrogi, a jednocześnie bezpieczny i mocny pojazd, wprowadzono model 4RL o ładowności 0,75 do 1 t. Był on początkiem  udanej serii pojazdów użytkowych. 

 

  

Wraz ze wzrostem zapotrzebowania na ciężarówki o większej ładowności Granit 25 (ładowność 1,5 t) pojawił się na rynku w 1931 roku, a Granit 30 (ładowność 2,5 t) w 1936 roku. W trakcie produkcji uzbrojenia gama typów pojazdów została zasadniczo zmniejszona do Granit 1500 o ładowności 1,5 t .

  

GRANIT 25

 

 

GRANIT 1500 

  

GRANIT 30K

I to właśnie z takimi pojazdami jak model Granit 27 i Granit 30 firma weszła w okres po II Wojnie Światowej. Czasy nie były lekkie. Co prawda zakłady w Zittau ocalały jednak od maja do lipca 1945 r. maszyny i urządzenia były rozbierane i wywożone w ramach reparacji dla Związku Radzieckiego.

 

 Budynki i instalacje fabryczne zostały uratowane przed zburzeniem przez saksońskiego powiernika. W wyniku referendum z 30 kwietnia 1946 r. w sprawie ustawy o przejściu majątku zbrodniarzy wojennych i hitlerowskich na własność społeczeństwa, Phenomen-Werke AG również została wywłaszczona w czerwcu 1946 r. i stała się własnością publiczną.

Od czerwca 1946 roku nowa firma nosi nazwę Phänomen Werke Zittau, Industrieverwaltung 17, przedsiębiorstwo państwowe Fahrzeugbau w Saksonii. W 1948 roku firma została włączona do IFA. Oprócz produkcji pilnie potrzebnych masowo produkowanych przedmiotów (taczki, łopaty, kilofy) naprawiono tu około 1000 pojazdów Armii Czerwonej. W 1948 rozpoczęto produkcję silników stacjonarnych. 

Dopiero w styczniu 1950 roku rozpoczęto seryjną produkcję pierwszej ciężarówki Phänomen  Granit 27, która w dużej mierze odpowiadała przedwojennemu typowi Phänomen  Granit 1500. 

  

ROBUR GARANT

Już w 1949 r. kontynuowano przerwane przez wojnę prace rozwojowe nad chłodzonym powietrzem samochodowym silnikiem wysokoprężnym. Produkcja seryjna silnika wysokoprężnego rozpoczęła się w 1954 roku. Został on  zamontowany w Phänomen Granit 32. 

 

Zmodernizowano także silnik benzynowy i stopniowo zwiększano jego moc. Został zainstalowany w zjawisku Granit 30K. 

 

Na początku 1957 roku firma została przemianowana na VEB Robur Werke Zittau. Był to efekt udanego procesu sądowego poprzednich właścicieli firmy o prawa do marki. Również oznaczenie modelu Granit  zostało zastąpione przez Garant. 

Imię Robur pochodzi z łaciny i oznacza moc lub siłę. Taką nazwę nosi również dąb niemiecki (Quercus robur).

Nowe logo Robur zostało zaprojektowane w oparciu o wał korbowy. Do firmy dodano kolejne zakłady produkcyjne, w tym karoserię Bautzen, karoserię zimową w Zittau, karoserię Halle, fabrykę sprzętu przeciwpożarowego w Görlitz i fabrykę silników Kamenz.  Podjęto jednocześnie prace nad nowym modelem samochodu ciężarowego. Model Robur Garant zdecydowanie domagał się następcy.

Prace nad pojazdem rozpoczęto w 1957 roku, powstał wtedy m.in. prototyp LO 2500 w wersji autobus. W 1961 roku na wiosennych Targach Międzynarodowych w Lipsku  odbył się debiut Robura LO 2500. W tym samym roku rozpoczęła się produkcja seryjna samochodu.  Nowy Robur charakteryzował się nowoczesną stylistyką kabiny, chłodzonym powietrzem silnikiem R4 o pojemności 3,3 l i mocy 70 KM oraz ładownością do 2,5 tony.

 

 

Do produkcji weszła też też wersja z napędem 4x4 o ładowności 1,8 tony, która otrzymała oznaczenie LO 1800A. Była ona przeznaczona na potrzeby NVA NRD, policji ludowej, straży pożarnej, ratownictwa oraz służb leśnych. Od 1964 do 1973 roku powstało także około 2 tys. egzemplarzy z silnikiem Diesla.  

ROBUR LO1800A

W 1968 roku nastąpiła modernizacja Roburów, która ograniczała się do nowej atrapy wlotu powietrza oraz nowych oznaczeń LO 2501 i LO 1801A. 

  

ROBUR LO2501

  

ROBUR LO1801

 Robury z napędem 4X4 były użytkowane przez wiele armii świata, w tym przez Wojsko Polskie.

 W 1974 roku pojawił się model o ładowności do 3 ton, dostał on oznaczenie LO 3000, a wersja terenowa otrzymała oznaczenie LO 2002A. 

 

 ROBUR LO3000

 

ROBUR L02002

 

Model 2002 produkowano w latach 1973–1990 z przeznaczeniem dla armii NRD w wersjach: skrzyniowy, zdejmowany kontener sanitarny i wóz sztabowy. Jesienią 1982 roku pojawił się nowy silnik wysokoprężny, chłodzony powietrzem. 

 

Modele z silnikiem Diesla otrzymały oznaczenia LD (od Diesel) 3001 i LD 3002 i charakteryzowały się m.in. powiększonym rozstawem osi. 

 

Na rynek eksportowy do krajów zamorskich przeznaczona była wersja Safari z klimatyzowaną kabiną. Od 1972 do 1979 roku trwały prace we współpracy z Automobilwerk Ludwigsfelde  ( IFA L60) nad prototypami 0611 i D609, które charakteryzowały się nową, kanciastą kabiną. 

  ROBUR SAFARI

 Od 1972 do 1979 roku trwały prace we współpracy z Automobilwerk Ludwigsfelde  ( IFA L60) nad prototypami 0611 i D609, które charakteryzowały się nową, kanciastą kabiną.

  

Z powodów ekonomicznych i politycznych pojazdy nie weszły do produkcji seryjnej.

W 1991 roku AUTOSAN rozpoczął współpracę z Robur-Werke. Strona niemiecka dostarczyła trzy podwozia Robura wraz z układem napędowym (4-cylindrowy silnik Deutz). Sanocka fabryka na bazie tego podwozia wykonała autobus międzymiastowy, towos z (7+1 miejscami siedzącymi) i furgon (2+1 miejsca). 

  

AUTOSAN - ROBUR H6

Pogarszająca się sytuacja finansowa niemieckiego producenta spowodowała jednak zaniechanie dalszej współpracy^.

W1990 roku na nowym rynku niemieckim Robur był już mocno przestarzałą konstrukcją. Próbowano uratować pojazd m.in. poprzez zastosowanie nowoczesnego silnika Diesla marki Deutz oraz unowocześnieniem kabiny w postaci nowego zderzaka, w który były wbudowane światła. Taka wersja dostała oznaczenie LD 3004 i powstała w liczbie ok. 350 sztuk. 

  

ROBUR LD3004

  

ROBUR LD3004 Wywrotka

Nie pomogło to jednak w niekorzystnej sytuacji zakładów i w 1991 roku produkcja definitywnie została zakończona. Przez wszystkie lata produkcji z taśmy zakładów w Zittau zjechało ok. 250 tys. egzemplarzy. 

  

Robur pomimo swojej niezbyt nowoczesnej konstrukcji posiadał jedną niezaprzeczalną zaletę. Był pojazdem niezwykle podatnym na wszelkiego rodzaju modyfikacje i budowę wersji specjalnych. Powstawały samochody skrzyniowe, wywrotki, furgony integralne, izotermy, furgony półintegralne, autobusy, wersje towarowo osobowe i wiele innych.

Ciekawostką jest wykorzystanie Robura do budowy drezyn kolejowych.  

W 1995 roku powstało Robur-Fahrzeug-Engineering GmbH z planem wskrzeszenia ciężarówki. W 1999 roku powstało drugie takie przedsiębiorstwo o nazwie FBZ GmbH. Oba zajmują się modernizowaniem istniejących już Roburów o montaż silników Deutz, nowych hamulców, wspomagania kierownicy i innych[ 

Oprócz polskiego AUTOSANA, również inni producenci małych autobusów sięgali po podwozia i układy napędowe Robura. Jedną z nich był węgierski IKARUS. Poniżej jeden z prototypów małego Ikarusa na podzespołach Robura.

Jeżeli podobają się Wam moje felietony i czekacie na następne to zawsze możecie postawić mi kawę.   

buycoffee.to/meskibigos

 

Pragnę tu serdecznie podziękować wszystkim którzy wsparli moją twórczość i postawili mi wirtualną kawę. Pozwoli mi tworzyć jeszcze ciekawsze felietony o motoryzacji. 

 W XXI wieku Robur coraz rzadziej gości na drogach. Wyparły nowocześniejsze i bardzie ekonomiczne Mercedesy, MAN-y, IVECO. Mimo to od kilku lat widać powrót Robura na drogi i bezdroża Europy. Moda na kampery i kamperwany, sprawiła że ten sympatyczny samochód stał się pożądanym samochodem, idealnie nadającym się do budowy takiego pojazdu. Szczególnie dotyczy to wersji 4x4. 

  

 

 

 

 

 

 BIBLIOGRAFIA

https://www.paledog.de/Automobile/vintage/1928-phaenomen-4-rl_k-landkraftpostwagen_front.jpg.html

http://www.joergs-oldtimer.de/phaenomen.htm 

https://www.flickr.com/photos/71144572@N00/3029414345

https://www.facebook.com/TraditionderNVA/posts/1317305968401450/?locale2=ar_AR&paipv=0&eav=AfYNsYpokWVqFIeaAUYEB1zCxuD3hNr2G_155nonoxbo9McBqv7dbAK_zJZfNlUF7Uw&_rdr

http://muzeumgryf.pl/eksponaty/robur-lo-3000-1989/  

https://meskibigos.blogspot.com/2021/09/auto-story-phanomen.html

http://www.ifa-modelle.de/html/robur_lo_2500_pritsche.html