Wielu miłośników motoryzacji słyszało zapewne o specjalnych konstrukcjach przeznaczonych do eksploatacji w terenach górzystych. Najczęściej są to samochody ciężarowe które służą do zwózki ściętego drewna z górskich lasów. Wyposażane są w specjalne przyczepy o regulowanej długości tzw. dłużyce. Mają tą zaletę że można je dostosować do długości zwożonych pni. Kiedyś w Polsce takim powszechnie w gospodarce leśnej samochodem była czechosłowacka Praga V3S.
Te czechosłowackie samochody ciężarowe z nisko
położonym środkiem ciężkości i napędem 6x6, początkowo przeznaczone
głównie na potrzeby Armii Czechosłowackiej, zdały w leśnictwie swój
egzamin celująco. Można je czasem nawet w obecnych czasach spotkać przy
tej jakże ciężkiej pracy.
W górach używano też innych pojazdów. Często były to samochody z amerykańskiego demobilu wojskowego. Przykładem niech będą Autocar U7144T 4-5 ton 4x4 czy również czechosłowacka dama wagi ciężkiej czyli Tatra 111 (jeśli interesuje was to auto to zapraszam do biblioteki bloga).
Dużą rolę odegrały też ciągniki budowane specjalnie do pracy w górach. Przykładem niech będzie węgierski traktor Dutra (niedługo felieton o tej maszynie),
czy też polski traktor 
na bazie Ursusa C330.
W Polsce góry to niewielki fragment powierzchni kraju. Zapotrzebowanie na tego typu maszyny jest więc raczej niewielkie. Nie jest opłacalne uruchamianie specjalistycznej produkcji. Co innego kraje górzyste takie jak Czechy, Słowacja, Rumunia, Austria, Szwajcaria itp. Szczególnie dużo takich konstrukcji jak już pewnie zauważyliście powstało w dawnej Czechosłowacji. Praktycznie każdy nowy projekt samochodu ciężarowego, autobusu, ciągnika rolniczego miał swoje wersje górskie. Był jednak jeden projekt który od początku do końca był przeznaczony do prowadzenia transportu osobowego w górach. Był to autobus zwany Tatra 500 HB lub Karosa T500HB (horský bus) .
Projektujący go konstruktorzy zastosowali w nim kilka niekonwencjonalnych rozwiązań. Nie wszystkie jednak sprawdziły się podczas codziennej eksploatacji.
Pierwszy prototyp powstał jeszcze pod nazwą Tatra 500. Było to na przełomie 1949-1950 roku choć o budowie takiego autobusu myślano w firmie Tatra jeszcze w czasie okupacji niemieckiej. Wiadomo wojna i okupacja nie będzie trwała wiecznie a taka konstrukcja może okazać się niezbędna. Ot taki czeski pragmatyzm.
Dopiero w późniejszym okresie autobus otrzymał nazwę do seryjnej produkcji Karosa T 500 HB
Nowy autobus miał samonośną karoserię. Było to pierwsze takie rozwiązanie w historii czechosłowackich autobusów. Jednocześnie na wysokim szczeblu podjęto decyzję, że od tego momentu wszystkie produkowane w tym kraju będą miały takie karoserie. Rzeczywistość jednak okazała się bardziej brutalna. Nadwozia o konstrukcji samonośnej miały bardzo krótką żywotność. Nie wytrzymywały trudów codziennej eksploatacji. Podobny problem miały polskie autobusy San H01 i San H25/27. Przykładowo autobus Skoda 706 RTO (znany też jako Jelcz 043) seryjnie produkowany w mieście Vysoké Mýto od 1958 roku miał karoserię z klasyczną ramą podwozia. Natomiast prawdziwe, seryjne, nadwozie samonośne otrzymał dopiero autobus Karosa serii Škoda 11.
Nad kształtem karoserii pierwszego prototypu miał swój udział młodszy Josef Sodomka, któremu do 1950 roku umożliwiono kierowanie upaństwowionym w 1948 roku swoim dawnym przedsiębiorstwem SODOMKA, teraz już pod zmienioną nazwą Karosa. Jednak w 1950 roku Sodomka został aresztowany i skazany na 3 lata więzienia. Po odsiedzeniu niesłusznej kary pracował w przedsiębiorstwie LIAZ Mnichovo Hradiště. Zmarł z powodu choroby nerek 13 lutego 1965 roku.
Górski autobus Karosa T 500 HB był planowany na 43-60 pasażerów, co zaliczało go do grupy średnich autobusów. Wycieczkowa wersja miała 35 siedzeń stałych oraz 9 składanych strapontenów, z czego 6 w środkowym przejściu. Inna konfiguracja miała 37 siedzeń stałych i 9 składanych strapontenów. Natomiast wersja liniowa miała 29 siedzeń i 14 miejsc stojących. W archiwach zachował się także rysunek z 31 miejscami siedzącymi i 29 stojącymi.
Wejście do autobusu umożliwiały jedyne drzwi, umieszczone po prawej stronie pojazdu za przednią osią. Były to drzwi dwuskrzydłowe, sterowane systemem elektropneumatycznym.
Górski autobus miał długość 9,42 m, szerokość 2,35 m, a więc był o 113 cm krótszy i o 15 cm węższy niż produkowany w latach 1947-1958 autobus Skoda 706 RO. W środkowej części pod podłoga autobusu wygospodarowano pojemna przestrzeń bagażową, dostępną z obu stron pojazdu.
Do napędu dwóch tylnych osi zastosowano chłodzony powietrzem ośmiocylindrowy silnik wysokoprężny Tatra o pojemności skokowej 9884 cm3. Powstał on na bazie 12-cylindrowego silnika Tatry 111, któremu konstruktorzy odjęli cztery cylindry oraz dokonali szereg modyfikacji.
Ciekawym rozwiązaniem była wentylacja wnętrza pojazdu. Otwory ssące powietrze do środka znajdowały się nad szybami czołowymi, skąd dystrybuowano powietrze specjalnymi kanałami umieszczonymi nad bocznymi oknami. Natomiast z wnętrza powietrze wypływało przez 40 tys. małych otworów umieszczonych w suficie do przestrzeni w podwójnym dachu, by przez dwa specjalne otwory z klapkami, wydostać się do atmosfery. Jeżeli jakiś pasażer chciał mieć więcej powietrza, to mógł otworzyć górną część bocznego okna.
Ówczesną nowością, chociaż w praktyce nie najlepszą, było też elektryczne ogrzewanie zaprojektowane przez PAL Magneton Kroměříž. Zasilane trójfazowym alternatorem pracowało tylko przy włączonym silniku. Podczas mrozów się jednak nie sprawdziło.
Jazdy testowe pierwszego prototypu Tatra 500 rozpoczęły się na początku 1950 roku. Do uruchomienia produkcji seryjnej wciąż było jeszcze daleko. W latach 1951-1954 powstały kolejne trzy prototypy z różnymi rozwiązaniami dotyczącymi przede wszystkim systemu napędowego. Natomiast nadwozia były już gotowe do produkcji.
Dwa prototypy w maju 1954 roku poddano próbom porównawczym w warunkach górskich. Jeden miał w tylnej części wahliwe półosie Tatry, a drugi sztywne zawieszenie Pragi. Karosa preferowała sztywne rozwiązanie, co było uzasadnione łatwiejszą implementacją do samonośnej karoserii. Ostatecznie ten pojedynek nie został rozstrzygnięty.
Seryjna produkcja autobusu, już pod nazwą Karosa T 500 HB, rozpoczęła się w 1954 roku, a zakończyła w 1957 roku. Wyprodukowano 521 autobusów, które eksploatowano na terenie ówczesnej Czechosłowacji. Większość tych autobusów eksploatowano w oddziałach ČSAD nie tylko na terenach górskich. Można je było spotkać także na liniach międzynarodowych jak m.in. Brno – Wiedeń, czy Bratysława – Budapeszt. Część wykorzystywano na wycieczki zakładowe.
Ostatecznie nie spełniły one pokładanych nadziei i jako pojazdy awaryjne przeszły do historii. Nadszedł czas Škody 706 RTO.
Źródło: R
JEŚLI
POSZUKUJECIE INFORMACJI O KONKRETNYM MODELU SAMOCHODU ZAPRASZAM DO
BIBLIOTEKI MĘSKIEGO BIGOSU. SĄ TAM LINKI DO WSZYSTKICH OPUBLIKOWANYCH
FELIETONÓW A TAKŻE INFO O PLANOWANYCH W NAJBLIŻSZEJ PRZYSZŁOŚCI. JEŚLI
NIE ZNALEŹLIŚCIE INTERESUJĄCEGO WAS MODELU TO PROSZĘ NAPISZCIE DO MNIE A
JA POSTARAM SIĘ SPEŁNIĆ WASZE ŻYCZENIE. W BIBLIOTECE ZNAJDZIECIE TEŻ
LINKI O TEMATYCE INNEJ NIŻ MOTORYZACJA. ZDROWIE, PODRÓŻE, DOBRA KUCHNIA
TO TYLKO KILKA Z NICH. ZAPRASZAM
https://meskibigos.blogspot.com/2022/05/biblioteka-meskiego-bigosu.html
Szanowni czytelnicy.
Wiele moich postów nie jest promowanych na Facebooku. Zainteresowanych zachęcam do poszukiwania interesujących ich tematów tu https://meskibigos.blogspot.com/
JEŚLI
POSZUKUJECIE INFORMACJI O KONKRETNYM MODELU SAMOCHODU ZAPRASZAM DO
BIBLIOTEKI MĘSKIEGO BIGOSU. SĄ TAM LINKI DO WSZYSTKICH OPUBLIKOWANYCH
FELIETONÓW A TAKŻE INFO O PLANOWANYCH W NAJBLIŻSZEJ PRZYSZŁOŚCI. JEŚLI
NIE ZNALEŹLIŚCIE INTERESUJĄCEGO WAS MODELU TO PROSZĘ NAPISZCIE DO MNIE A
JA POSTARAM SIĘ SPEŁNIĆ WASZE ŻYCZENIE. W BIBLIOTECE ZNAJDZIECIE TEŻ
LINKI O TEMATYCE INNEJ NIŻ MOTORYZACJA. ZDROWIE, PODRÓŻE, DOBRA KUCHNIA
TO TYLKO KILKA Z NICH. ZAPRASZAM
https://meskibigos.blogspot.com/2022/05/biblioteka-meskiego-bigosu.html
Szanowni czytelnicy.
Wiele moich postów nie jest promowanych na Facebooku. Zainteresowanych zachęcam do poszukiwania interesujących ich tematów tu https://meskibigos.blogspot.com/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz