#470 - CHART - ŁABĘDZI ŚPIEW ROMETA

Począwszy od uruchomienia produkcji pierwszego, powojennego, polskiego, lekkiego motocykla (motoroweru), we wrocławskich Zakładach Mechanicznych Zakrzów, ZMZ MR 01 RYŚ, stale rozwijano w Polsce produkcję pojazdów tej klasy. 

 

 ZMZ RYŚ MR 01

 

Poza funkcjami stricte komunikacyjnymi, często były one pomocne Polakom w wykonywaniu ich pracy. Służyły między innymi listonoszom i inkasentom z gazowni i elektrowni. Ogromną rolę odegrały na polskiej wsi. Tam gdzie nie docierał autobus PKS czy pociąg, stanowiły często podstawowy środek transportu indywidualnego. Umożliwiały dojazd do pracy, do szkoły, do najbliższego miasta, do lekarza, do sklepu a czasem także na pole do prac polowych. 

Ryś był pięknym motorowerem. Był starannie dopracowany i cieszył się bardzo dobrą opinią. Niestety jego zasadniczą wadą była cena.  Jego cena wynosiła 6500 złotych. Najtańszy, pełnowartościowy motocykl z silnikiem o pojemności skokowej 125 cm3, czyli WFM M06 kosztował 7000 złotych. Tańszy od Rysia był na rynku, jego ówczesny, największy, konkurent, niemiecki Simson SR 01, potocznie zwany Bocianem, z racji dużej średnicy kół i jego następca Simson SR 02. Kosztowały one, odpowiednio 6300 i 6450 złotych. Były to motorowery niezwykle udane, lecz na rynek polski trafiały w ilościach raczej śladowych. Czasami w sklepach "MOTOZBYT", można było kupić czechosłowackie motorowery JAWA 550 PIONYR. Jego ówczesna cena wynosiła, zgodnie z posiadanymi przeze mnie źródłami 5200 złotych.

SIMSON SR 01 "BOCIAN"

 

SIMSON SR 02

 JAWA 550 PIONYR

Idąc za potrzebami transportowymi społeczeństwa, wrocławskie zakłady wprowadziły do produkcji zubożoną, jednocześnie dużo tańszą, wersję Rysia. Był to motorower ZMZ ŻAK MR02. Cena z 6500 zł spadła na 5000 zł. ŻAK dostał też, z czasem, nowy silnik S38, produkowanym w Nowej Dębie.  Spowodowało to znaczy wzrost sprzedaży. Ogółem do 1963 w ZMZ Wrocław wyprodukowano 90000 motorowerów RYŚ i ŻAK.

Jeżeli podobają się Wam moje felietony i czekacie na następne to zawsze możecie postawić mi kawę.   

Pragnę tu serdecznie podziękować wszystkim którzy wsparli moją twórczość i postawili mi wirtualną kawę. Pozwoli mi tworzyć jeszcze ciekawsze felietony o motoryzacji. 

buycoffee.to/meskibigos

  

W pierwszej połowie lat 60-tych XXw, postanowiono całą produkcję rowerów i motorowerów, skomasować w istniejących od 1948 roku zakładach metalowych w Bydgoszczy przy ulicy Fordońskiej. Zniknęło wtedy, zapomniane dziś marki rowerów, na przykład MESKO w Skarżysku Kamiennej. 

fot. https://mima.pl/katalog-rowerow/rowery-z-lat-60/mesko-olimpia.html

Powstały Zjednoczone Zakłady Rowerowe. Z upływem lat ZZR rozrosło się do aż 6 zakładów – 5 produkcyjnych oraz 1 transportowego. Romet w czasach największej prosperity, rocznie  wypuszczał na rynek aż 1.200.000 sztuk rowerów oraz 200.000 motorowerów. Żaden producent środków transportu w PRL-u, z FSO i FSM na czele nie notował takiego poziomu produkcji.

Prototyp KOMARA - jeszcze z silnikiem od motoroweru Simson SR 01

Historia Komara sięga końca lat 50-tych. Pierwsze prototypy z silnikiem Simsona powstały już w 1957 roku. Za konstrukcję motoroweru odpowiedzialni byli  inżynierowie: B. Kędzierski, A. Kontzerza i J. Podlaski. Próby drogowe przeprowadzano przez kilka lat. Chodziło w nich o to by pojazd maksymalnie uprościć ale jednocześnie sprawić by był maksymalnie niezawodny. Jednym z celów jaki sobie założyli jego twórcy było też to by był łatwy w naprawie „Komar” do produkcji wszedł w 1960 roku i od razu przypadł do gustu Polakom. Był tani i genialnie prosty w obsłudze. Przez aż 23 lata produkcji zmieniła się jego konstrukcja, ale nadal był najtańszym motorowerem dostępnym na naszym rynku.

 Przez wszystkie te lata Komar był systematycznie unowocześniany. Niedługo ukaże się felieton o całej rodzinie Komarów. Kolejnymi konstrukcjami z Bydgoszczy były Pegaz, Kadet i Romet Ogar. Ten ostatni był już prawdziwym małym motocyklem. Usunięto już pedały, wprowadzono kick starter i nożną zmianę biegów.

 

 

Komar Sport

  

Romet Pegaz

 Romet Ogar

 

 

 

Romer MC-1

 Na rynku pojawiło się szereg nowoczesnych motorowerów. Szczególnym zagrożeniem dla produktów Rometu były małe motocykle Jawa oraz Simson.

Simson KR 51

S

Simson S51

Potrzebny był nowy motocykl, zdolny konkurować z Simsonem. Simson zaś to była w tamtych czasach, czołówka światowa motorowerów z silnikiem dwusuwowym. Motorower Chart miał być ostatnią deską ratunku dla polskiego rynku motocyklowego, ale przede wszystkim dla zakładów Romet. 

  

Podjęto więc decyzję o opracowaniu takiej nowoczesnej konstrukcji. Założenia były następujące. Projekt nazwano Chart.

 

  

Romet Chart 50

Pokładano w nim ogromne nadzieje. Wiązało się to też z zakończeniem produkcji motocykli WSK. Niewiele osób wie że stało się tak w wyniku sowieckich nacisków na fabrykę w Świdniku produkującą helikoptery Mi2, głównie na potrzeby armii radzieckiej. Oznaczało to, że CHART praktycznie nie posiadałby na rynku konkurencji.

 

Prototyp Romet Chart 70

 

 

Założenia nowego motocykla były następujące.

 

Chart miał być nowoczesną alternatywą dla motorowerów Komar, Ogar czy  motocykli importowanych Jawa Verhovina oraz Simson.
Projekt budowy był utrzymywany był w ścisłej tajemnicy. Niestety Chart powstawał w niezbyt ciekawym okresie. Efektem tego było to że Chart nie tylko był bardzo drogi (o 60% droższy od Ogara), przez co był trudno dostępny dla Polaków. Sam Romet , też borykał się ze skromnymi możliwościami finansowymi. Miało to niewątpliwie wpływ na możliwości dopracowania konstrukcji.
 

 Finalnie tajne biuro projektowe stworzyło motocykl, który posiadał zupełnie nowy silnik, ramę oraz nadwozie. Inżynierowie wykonali kawał roboty. Finalnie powstał produkt, który zachwycał swoim wyglądem – nawiązania stylistyczne do MZ ETZ 250 były jednoznaczne.  Nadwozie było nowoczesne i starannie zaprojektowane.

 W ramie Charta znajdował się silnik typu 027 o mocy 2,8 KM sprzężony z trzystopniową skrzynią biegów.

 

 

 W przeciwieństwie do dość prymitywnych poprzedników Chart był nieźle wyposażony: zawieszenia posiadały amortyzatory teleskopowe z tłumieniem olejowym, zdecydowanie lepsze hamulce, akumulator 6V 10 Ah, kierunkowskazy czy nawet lusterka. Zdecydowanie bliżej mu było do motocykla niż poprzednikom. Był również dość oszczędnym pojazdem, silnik spalał ok. 2,5 l mieszanki na 100 km.

 

Chartowi zarzucano jednak słabą jakość wykonania, problemy ze skrzynią biegów, niską moc i małą prędkość maksymalną.
Produkcję motoroweru Chart wstrzymano w roku 1994.

 

Chart  był ostatnim polskim motorowerem.

Obecnie motorowery Chart są prawdziwą rzadkością. Chociaż wielkich nadziei, nigdy nie udało mu się zrobić oszałamiającej kariery.

Chart był stosunkowo drogą maszyną. Klienci mogący wybierać często niewiele droższego Simsona.  W palecie produktów Rometa był też konkurencyjny Ogar z niezawodnym silnikiem Jawy. Była to też konstrukcja, sprawdzona, dopracowana i niezawodna. Ogar był też o ponad połowę tańszą alternatywą. 

Dodatkowo wyposażony w silnik Jawy wcale tak bardzo nie odstawał pod kątem osiągów on nowej oferty zakładów z Bydgoszczy. 

Polską gospodarkę, dodatkowo, zżerała hiperinflacja. W drugiej połowie roku 1989 za bydgoski motorower trzeba było zapłacić około 830 tys. zł, tak na wiosnę 1990 roku jego cena wynosiła już 2.200.000 zł.

Motorower był produkowany w latach 1988-1994.
W ramie znajdował się jednocylindrowy, dwusuwowy silnik o pojemności 49,8 cm3 sprzężony z trzystopniową skrzynią biegów. W ciągu sześciu lat powstało około 80 tysięcy jednośladów Chart 50
Polski motorower posiadał elektroniczny zapłon, dzięki czemu był pozbawiony awaryjnego układu zapłonowego stosowanego do tej pory w polskich konstrukcjach.

Chart mógł się podoba polskim użytkownikom. Niestety już pierwsze miesiące produkcji i doświadczenia drogowe, pokazały, że konstrukcji dużo brakuje do ideału. Reklamacje stały się chlebem powszednim. Wykonanie bądź, co bądź dobrego projektu  było, raczej, kiepskie Jeszcze gorsza była jakość materiałów, z których produkowano poszczególne elementy. Charty były narażone na awarie skrzyni biegów. Była to wada produkcyjna i konstrukcyjna. Została ona zniwelowana.

Najczęściej sprzedawanym modelem Charta był model 210. Wyprodukowano go aż 80 tysięcy sztuk. W Bydgoszczy wyprodukowano również model 211, który różnił się od podstawowego przede wszystkim kołami – zastosowano obręcze importowane od firmy Sachs, odlewane z lekkich stopów. Produkcję Charta zakończono w roku 1994. Było to efektem wyjątkowo trudnej sytuacji finansowej firmy ROMET.

 

 

Romet Chart 211

 

 

Motorower Chart 210. Dane techniczne:

Dane techniczne	Chart 210
Silnik
Typ	dwusuwowy chłodzony powietrzem
Model silnika	027 DEZAMET
Pojemność skokowa	49,8 cm³
Średnica cylindra	38 mm
Skok tłoka	44 mm
Stopień sprężania	8
Moc maksymalna	2,06 kW (2,8 KM)/5800 obr/min.
Moment obrotowy	3,5 Nm
Gaźnik	14MC lub BING 1/14/206, z przysłoną rozruchową
Sprzęgło	3-tarczowe cierne w kąpieli olejowej
Skrzynia biegów	3-biegowa z nożną zmianą biegów
Paliwo	mieszanka etyliny 86 z olejem w stosunku 1:30 (aktualnie zaleca się 1:50)
Instalacja elektryczna	Iskrownik-prądnica typ 105 – 6 V – 25W
Ładowanie	Cewka ładowania 6V – 1,4 A
Akumulator	6V – 10Ah 3MB3S
Układ zapłonowy	Zapłon – bezstykowy, elektroniczny moduł zapłonowy, cewka zapłonowa 6V, punkt zapłonu 2,5mm przed GMP
Świeca zapłonowa	F-100 (Iskra); Bosch W260
Masa silnika (bez oleju)	15 kg
Długość całkowita	1940 mm
Rozstaw osi	1200 mm
Szerokość kierownicy	685 mm
Wysokość rączek kierownicy	1000 mm
Masa w stanie suchym	76 kg
Dopuszczalne obciążenie	160 kg/2 osoby + bagaż
Prędkość maksymalna	50 km/h (inne dane: ponad 60 km/h)
Zużycie paliwa	2,3 l/100 km przy prędkości 40km/h i obciążeniu całkowitym (dane dla gaźnika 14MC) Pojemność zbiornika paliwa – 8,2 l (rezerwa 1 l)
Zawieszenie przód	widelec teleskopowy z tłumieniem hydraulicznym, skok 140 mm.
Zawieszenie tylne	wahacz z amortyzatorami tłumionymi hydraulicznie, skok 65 mm.

 

Jeżeli interesuje was szczególnie jakiś model samochodu, historia konkretnej firmy motoryzacyjnej, proszę napiszcie mi o tym w komentarzach. Ja postaram się przeszukać własne zbiory oraz zbiory współpracujących ze mną przyjaciół. Przygotuję wtedy posta w którym spróbuję zaspokoić waszą ciekawość.

 Wiele moich postów nie jest promowanych na Facebooku. Zainteresowanych zachęcam do poszukiwania interesujących ich tematów tu https://meskibigos.blogspot.com/

 

Polecam też inne nasze posty: Znajdziecie tu teksty o zdrowiu, historii motoryzacji, podróżach i ciekawych miejscach a także rzeczach smacznych.

https://afterthereset.blogspot.com/2021/06/gryficka-ciuchcia.html  

https://afterthereset.blogspot.com/2021/04/polanow-pollnow-polanowo-gdzie-to-jest.html

https://afterthereset.blogspot.com/2021/04/wolin-wollin-wyspa-i-nie-tylko-wyspa.html 

https://meskibigos.blogspot.com/2018/06/pomys-na-obiad-perski-chodnik-na-upay.html 

https://meskibigos.blogspot.com/2021/06/auto-story-zubr-a80.html https://meskibigos.blogspot.com/2021/06/auto-story-praga-s5t.html

https://meskibigos.blogspot.com/2021/06/auto-story-125-nadziei-na-przyszosc.html 

https://meskibigos.blogspot.com/2021/06/auto-story-csepel-cs-130.html 

 

 

BIBLIOGRAFIA

• https://www.jednoslad.pl/motorower-chart-210-chociaz-wzorowany-na-motorowerze-simson-i-motocyklu-mz-etz-250-to-najgorszy-w-historii/?fbclid=IwAR0B9DDoNt4xjs0sZ3KjjWB3Ndk3KED8wIvDYDoputMgRYrZ6n79056IAYk
• https://meskibigos.blogspot.com/2023/06/429-zmz-mr-02-zak.html 
• https://meskibigos.blogspot.com/2023/06/428-zwm-mr-1-rys-najadniejszy-polski.html 
• https://www.historiazkolemwtle.cal24.pl/Blog/2016/11/25/prawdziwy-krol-polskiej-wsi/ 
• https://mima.pl/katalog-rowerow/rowery-z-lat-60/mesko-olimpia.html 
• https://www.chlopcyrometowcy.pl/showthread.php?tid=44702 
• https://www.fotosik.pl/u/polo210/album/638887