O motoryzacji Bułgarii przeciętni czytelnicy wiedzą nic albo prawie nic. Od jakiegoś czasu na łamach Męskiego Bigosu staram się przybliżyć tą ciekawą a co najważniejsze dosyć różnorodną motoryzację. Powiązania z Renault, Fiatem, Skodą, Avią, Autosanem czy Moskwiczem i GAZ-em dobitnie świadczą o różnorodności bułgarskiego przemysłu motoryzacyjnego. Co prawda o samochodach Pirin był już jeden felieton, to teraz pragnę Wam przybliżyć jeden z najładniejszych samochodów lat 60-tych Pirin 850 Sport Coupe.
W
Bułgarii od dawna interesowano się produkcją samochodów. Jednakże w
niewielkim kraju o niewielkiej populacji nie zawsze jest to ekonomicznie
uzasadnione. Pisałem o tym w artykule pt. SAMOCHODY Z RÓŻANEGO OGRODU" https://meskibigos.blogspot.com/2021/06/auto-story-samochody-z-krainy-roz.html
Za każdym razem wiadomym było że będzie to raczej montaż niż produkcja a
i do tego raczej niewielki. Zakup licencji i uruchomienie masowej
produkcji wiązałoby się z olbrzymimi nakładami finansowymi i
koniecznością budowy rynku zbytu nie tylko we własnym kraju ale i za
granicą. Taka fabryka by istnieć musi eksportować.
fot.https://amklassiek.nl/pl/fiat-850-sport-coupe-z%C5%82udzenie-optyczne/2020/12/28/
I tak dnia 26 września 1966 roku odbyło się spotkanie szefów DSO „Balkankar” z przedstawicielami koncernu FIAT. Umowa dotyczyła uruchmienia produkcji i montażu włoskich samochodów Fiat w Bułgarii. Biorąc pod uwagę fakt, że Bułgaria nie dysponowała na tyle dużymi rezerwami dewizowymi by pokryć koszt takiej inwestycji projekt umowy zakładał, że OSD „Balkankar” zapłaci FIAT-owi w barterze rekompensatą w postaci towarów z wykazów ośrodków eksportowych Bułgarii.
17 i 18 listopada dyrektor handlowy DSO „Balkankar” wspólnie z Włochami przygotowywał tekst umowy, jednak tu pojawiły się pewne komplikacje ze względu na wysokie oczekiwania strony bułgarskiej. 
fot.https://automobilownia.pl/tag/pirin-fiat/
Wynikało z niego że SPC Balkankar chce zawrzeć umowę z Fiatem, której wykonanie ma nastąpić w kilku etapach.
1- Do końca 1966 roku Fiat miał dostarczać 300-350 samochodów osobowych Fiata 850 w kompletnych zestawach do montażu (CKD) do montażu przez SPC Balkankar.
3- Fiat miał stworzyć sieć nowoczesnych stacji paliw których brak było w Bułgarii.
4- Fiat miał zaprojektować i wybudować magazyn części zamiennych na potrzeby produkcji i serwisu.
Fiat natomiast był zainteresowany uruchomieniem, w Bułgarii, montażu większej liczby modeli niż tylko jednego w postaci 850. Ostatecznie osiągnięto porozumienie w sprawie rozwoju własnej produkcji części i podzespołów do samochodów osobowych marki FIAT w ilości 40% wartości samochodu. 6 grudnia 1966 roku otrzymano od FIATA pierwsze rysunki w dwóch wariantach.
3
marca 1967 roku w Turynie we Włoszech zawarto umowę z firmą FIAT na
montaż samochodów osobowych FIAT 850 sedan, 850 sport coupe oraz FIAT
124 sedan i FIAT 124 kombi.
Pierwsze 18 samochodów FIAT 850 przybyło do ZLA „Bałkan” 10 maja 1967 roku.
Wkrótce po opanowaniu montażu podjęto decyzję o wyborze bułgarskiej nazwy dla włoskich samochodów montowanych w Łoweczu. Nieoficjalnie nazywają się „Pirin”, chociaż napis firmowy na nadwoziu pozostaje niezmieniony. O procesie uruchomienia tej produkcji pisałem już w Męskim Bigosie. Dla przy przypomnienia przytoczę podstawowe informacje.
- 27 czerwca 1967 roku w ZLA „Bałkany” zainstalowano pierwszy samochód FIAT 850. 12 marca 1968 roku otrzymano pierwsze samochody FIAT-a w stanie rozłożonym według normy 2A, a 2 kwietnia do fabryki przybył stały przedstawiciel FIAT-u w Sofii, aby zapewnić pomoc techniczną.
- Montaż FIATA 850 według normy 2A rozpoczął się 4 kwietnia 1968 roku. W dniach 28 kwietnia – 5 maja 1968 r. do Turynu wysłano inżyniera Dimitara Damjanowa w celu zawarcia umowy z FIATem na dostawę sprzętu spawalniczo-montażowego.
- 28 kwietnia 1968 roku do zakładu przybył inżynier Brazio w charakterze kontrolera technicznego, zaś 13 grudnia 1968 roku do ZLA „Balkan” przybyli specjaliści Muller i Grimaldi z firmy Trafo we Włoszech w związku z montażem w Łoweczu kabiny lakierniczej.
Pirin 850 czyli licencyjny Fiat 850 był powiększoną wersją modelu Fiat 600D , zamierzano w nim uzyskać więcej przestrzeni pasażerskiej, zwłaszcza z tyłu. Z boku Fiat 850 przypomina nieco sylwetkę samochodu sportowego tamtych lat - pochylona ku przodowi ściana czołowa maski przedniej i krótki, ucięty kufer stwarzają to wrażenie.
Silnik ustawiony jest podłużnie i charakteryzuje się dużą elastycznością, płynną pracą przy zmianie obrotów, łatwym rozruchem i szybkim osiąganiem właściwej temperatury pracy. Wadą natomiast jest głośna praca silnika. Wał korbowy silnika osadzony jest w kadłubie, w trzech łożyskach głównych, napędza krótkim łańcuchem nieco powyżej niego leżący wałek rozrządu. Ten z kolei za pomocą długich lasek popychaczy i dźwigienek zaworowych steruje wiszącymi zaworami.
W osi wału korbowego, przy kole pasowym umieszczony jest odśrodkowy filtr oleju. Dwoma paskami klinowymi, od wału korbowego napędzane są: prądnica, pompa wodna i wentylator chłodnicy. Z prawej strony umieszczona jest chłodnica z wentylatorem. Po lewej stronie umieszczono tłumik wydechowy. Wlew paliwa dostępny jest po uniesieniu maski silnika i znajduje się z lewej tylnej strony pojazdu. Zbiornik paliwa ma 30 litrów i mieści się poprzecznie za oparciem tylnego siedzenia. Fiat 850 nie wymaga uzupełniania i wylewania płynu chłodzącego, ma bowiem szczelny zamknięty układ chłodzenia, w którym znajduje się płyn zamarzający dopiero przy temperaturze otoczenia poniżej -35 °C.
fot. https://amklassiek.nl/pl/fiat-850-sport-coupe-z%C5%82udzenie-optyczne/2020/12/28/
Dane techniczne Pirin 850 Sport Coupe
- Nadwozie samonośne, 2-drzwiowe, 4-miejscowe
- Silnik 4-suwowy, 4-cylindrowy, chłodzony cieczą umieszczony z tyłu pojazdu pochylony pod kątem 10° w lewo, napędza koła tylne
- Pojemność skokowa - 843 cm³ / opcjonalnie silnik o pojemności 903 cm³
- Moc maksymalna - 49 KM opcjonalnie 52 KM przy 4800 obr/min
- Stopień sprężania - 8:1
- Skrzynia przekładniowa 4-biegowa, wszystkie biegi do jazdy w przód synchronizowane
- Hamulce hydrauliczne bębnowe, na 4 koła
- Ogumienie o wymiarach 5,50-12"
- Długość/szerokość/wysokość - 3575/1425/1385 mm
- Rozstaw osi - 203 cm
- Masa własna pojazdu - 670 kg
- Prędkość maksymalna - 145 km/h
- Zużycie paliwa - 6,5 - 8,5 l/100 km
Pomimo tego że samochody produkowane / montowane w Łoweczu nosiły markę Pirin to nigdy ta nazwa ani logo nie pojawiło się na nich. Praktycznie od samego początku w Łoweczu byli obecni pracownicy Fiata którzy szkolili swoich bułgarskich kolegów. Obecny był również stały doradca techniczny Fiata.
Model ten oprócz standardowego nadwozia był montowany w wersji Sport Coupe oraz kilku sztuk , prawdopodobnie trzech, wersji Spider (fot. poniżej) zaprojektowanej przez Bertone.
Nie uruchomiono jednak planowanej wersji użytkowej modelu 850 czyli Fiat 850T.
W latach 1967 do 1970, według oficjalnych danych z fabryki w Łoweczu zbudowano / zmontowano w systemie CKD, 87 sztuk modelu 850 Sport Coupe. Jego cena była o ponad 30% wyższa od wersji sedan. Uroda samochodu, jego podwyższone osiągi, rekompensowały tą cenę. Samochód trafiał głównie do osób zamożnych ale też był wykorzystywany w sportach motorowych, rajdach i wyścigach samochodowych. Rajd Bułgarii, Rajd Acropolis to dwie areny na których ścigał się Pirin 850 Sport Coupe Nie odniósł jednak znaczących sukcesów. Wszak nie był to rasowy samochód sportowy a jedynie śliczna odmiana zwykłej 850-tki.
Co byśmy nie powiedzieli, samochód ten był jednym z najładniejszych samochodów, przełomu lat 60/70 - tych. To było takie małe Ferrari dla tych którzy marzyli o prawdziwym lecz warunki i okoliczności w jakich żyli nie pozwalały na to.
![1968 Pirin-Fiat 850 Sport Coupé [100GC]](https://www.imcdb.org/i548785.jpg)
Pirin 850 Sport Coupe w rajdzie Bułgarii w 1970 roku.
Jeśli ktoś z Was ma ochotę wesprzeć mnie tak by moje artykuły o motoryzacji, turystyce i dobrej kuchni były jeszcze ciekawsze zawsze może postawić mi wirtualną kawę. Możecie też u mnie zamówić artykuł o interesującym Was samochodzie lub motocyklu.
Montaż Fiata 850 opartego na wariancie 2A rozpoczął się 4 kwietnia 1968 roku. Ostatni Fiat 850 opuścił fabrykę w Łoweczu we wrześniu 1971 roku.
W 1971 roku wygasł pięcioletni kontrakt z FIATEM, który nie został następnie przedłużony. Ostatnim samochodem zmontowanym w ramach tej umowy był FIAT 850, który opuścił linię montażową fabryki w Łoweczu we wrześniu 1971 roku.
UWAGA: Na temat samochodów Bulgarrenault i Bulgaralpine a także innych marek tj. Balkan, Pirin, Sofia, Madara, Czavdar, Preslav, Kenta i innych jest bardzo mało materiałów. Jeśli więc ktoś nimi dysponuje, szczególnie wśród moich bułgarskich przyjaciół, to będę wdzięczny za ich udostępnienie.
ЗАБЕЛЕЖКА: Има много малко налични материали за автомобили Bulgarrenault и Bulgaralpine, както и за други марки като Балкан, Пирин, София, Мадара, Чавдар, Преслав, Кента и други. Така че, ако някой ги има, особено сред моите български приятели, ще съм благодарен да ги сподели.
Szanowni czytelnicy.
Wiele moich postów nie jest promowanych na Facebooku. Zainteresowanych zachęcam do poszukiwania interesujących ich tematów tu https://meskibigos.blogspot.com/
BIBLIOGRAFIA
- https://amklassiek.nl/pl/fiat-850-sport-coupe-z%C5%82udzenie-optyczne/2020/12/28/850-6-2/
- https://abarth098models.wordpress.com/2021/09/03/seat-850-coupe-sornosa-antolin-rallye-costa-del-sol-1969/
- https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BD%D0%B0_%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%B8%D1%8F
- https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%B8%D1%8F_%D0%A7%D1%83%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Ilija_Czubrikow
- https://it.todocoleccion.net/auto-in-scala-1-43/seat-850-coupe-rallye-costa-sol-1969-jaime-sornosa-correcaminos-ricardo-antolin-escala-1-43~x54294664
- https://meskibigos.blogspot.com/2021/08/pirin-bugarski-fiat.html
- https://meskibigos.blogspot.com/2021/06/auto-story-samochody-z-krainy-roz.html
- https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81owecz
- https://meskibigos.blogspot.com/search?q=hebros
- https://retrostacja.pl/wynajem/fiat-850/
- http://polskajazda.pl/Samochody/Fiat/850/61682
- https://automobilownia.pl/tag/pirin-fiat/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz