RUMUNIA piękny kraj w południowych Karpatach. Kiedyś kraj wakacyjnych wyjazdów do Eforie, Constanty. Kraj pięknych kobiet, świetnego wina i wspaniałej muzyki. To stąd pochodzą znani na całym świecie Gheoghe Zamfir i Adriana Antoni. Kraj dzielnych ludzi którzy potrafili definitywnie pozbyć się politycznego bandyty (niejakiego Nicolae Ceaușescu) Och gdyby tak inne narody potrafiły pozbyć się takich szkodników.

No, ale tu miejsce nie na politykę a na motoryzację, historię, turystykę i dobre jedzenie. W tym artykule nie uciekniemy jednak od polityki. Na samochodzie o którym mowa to właśnie polityka prowadzona przez idiotów myślących że pozjadali wszystkie rozumy świata, odcisnęła swoje złe piętno.

W krajach socjalistycznych motoryzacja rozwijała się zupełnie innymi torami niż w krajach gospodarki rynkowej. Powszechne upaństwowienie, tzw. gospodarka planowa, brak konkurencji, odizolowanie ośrodków badawczych od przemysłu, permanentny brak wymienialnych pieniędzy i wszechobecna presja radzieckich komunistów w połączeniu ze służalczością lokalnych kacyków, sprawiła że nawet najlepsze pomysły często trafiały do zamkniętych magazynów. Jeszcze gorzej gdy trafiały na śmietnik jak to miało miejsce w Polsce. Pisałem o tym w artykułach https://meskibigos.blogspot.com/2018/06/syrena-sport-niespenione-marzenie.html oraz https://meskibigos.blogspot.com/2021/07/auto-story-polski-fiat-1100-zastava.html

Zdarzali się jednak wizjonerzy którzy próbowali przebić się przez ten mur bezdusznej polityczno - urzędniczej ignorancji. Tak było w Rumunii.

Już w latach 70-tych w krajach bloku wschodniego zaczęto dostrzegać konieczność stworzenia warunków do zmotoryzowania społeczeństwa. Politycy w rodzaju Władysława Gomułki czy Iona Iliescu, uważający że człowiekowi pracy wystarczy rower, odeszli w niebyt. Widziano sukcesy jakie odnosiły rynkowe hity, popularne samochody na zachodzie Europy. Mini Austin, Fiat 500, Citroen 2CV, SEAT 850 - na ulicach miast i wsi było i co nie miara.

Podobnie było w Polsce, NRD, Jugosławii. Polski Fiat 126p, Zastawa 750 czy Trabant 601 to samochody na które długo czekało się w kolejce. Nawet w ZSRR podjęto produkcję VAZ 1111 Oka.

Również w Rumunii dostrzeżono potrzebę produkcji takiego małego samochodu. Na przełomie lat 70-tych i 80-tych XXw. głośnym echem w rumuńskich mediach odbiła się dyskusja nad zakupem licencji na Citroena 2CV. Na "kaczkę" nigdy licencji nie kupiono ale zaowocowały one podjęciem produkcji w 1982 roku samochodu Oltcit Club Był to taki odrzut z pracowni projektowych PSA. Drogi i awaryjny w eksploatacji. Nie spełniał założeń małego, popularnego samochodu dla masowego odbiorcy.

Wtedy to w Timişoarze w Zakładach Techniki Cieplnej opracowano projekt małego, taniego samochodu miejskiego. Jego nazwa "Lăstun" znaczy „Jaskółka”. Taką jaskółką miał być dla coraz bardziej przestarzałej rumuńskiej motoryzacji.

Produkcja odbywała się w dawnych zakładach Tehnometal w Timişoarze, które później przekształciły się w Timişoara Car Company. Dla większej rozpoznawalności i ułatwienia sprzedaży przyjęto markę i logo Dacia.

Produkcja ruszyła w 1988 roku. Samochód napędzany był dwucylindrowym silnikiem chłodzonym powietrzem o pojemności 499 cm³ i mocy 22,5 KM. Dacia 500 Lăstun rozpędzała się do 106 km/h, zużywając przy tym 3,3 l benzyny na 100 km. Nadwozie zostało wykonane z włókna szklanego. Cieszył się niewielkim powodzeniem. W 1989 roku zaprezentowano prototyp, który charakteryzował się dłuższym nadwoziem. Łącznie wykonano 6532 egzemplarze.

Dacia 500.jpg

Wstępna koncepcja przewidywała ekonomiczny samochód do transportu miejskiego o maksymalnej pojemności 2+2 osób (2 dorosłych i 2 dzieci), niskim zużyciu paliwa do 3 litrów/100 km i maksymalnej prędkości 70 km/h. Czterosuwowy silnik, który był wyposażony w model Lăstun, miał 2 pionowe równoległe cylindry, 499 cm3, 22,5 KM i zużycie 3,3 l / 100 km w trybie pozamiejskim, odpowiednio 4,5 l / 100 km w cyklu miejskim. Trzeba przyznać że był bardzo oszczędny.

Umieszczony był poprzecznie nad przednią osią, a chłodzenie odbywało się powietrzem przez wentylator napędzane silnikiem elektrycznym. Było to dzieło inżynierów z Instytutu Silników Cieplnych w Bukareszcie. Skrzynia biegów była manualna, z czterema biegami, a skrzynia biegów znajdowała się za kierownicą (jak w modelach Trabanta).

Napędzana była oś przodnia, lecz wszystkie hamulce były bębnowe. Koła miały opony 125 SR 12 i 3,5-calowe koła. Maksymalna prędkość wynosiła 106 km/h

Nadwozie było w dwóch wersjach hatchback, z 2 drzwiami i tylną klapą, wykonane z odpornych na korozję żywic syntetycznych. Klamki drzwi były schowane wewnątrz, wycieraczka szyby była umieszczona centralnie, a zderzaki miały wbudowane spojlery. Masa samochodu wynosiła 590 kg, a silnika 67 kg. Wypuszczono Były trzy serie modelu Jaskółka.

Dacia 500 Lastun

Pierwsza seria miała wszystkie elementy nadwozia z włókna szklanego, drzwi z włókna szklanego, brak tapicerki wewnątrz, winylowe siedzenia, małe tylne światła, brak świateł cofania i przedni grill zintegrowany z maską.

Druga seria posiadała zarówno elementy karoserii z blachy i włókna szklanego, drzwi z blachy, tapicerowane od wewnątrz oraz siedzenia tapicerowane winylem lub tapicerowane.

Ostatnia seria, wyprodukowana dopiero po 1989 roku, miała wszystkie elementy karoserii z blachy, duże, szerokie tylne światła, ze światłami przeciwmgielnymi i cofania, tylną klapę z zewnętrznym zamkiem, atrapę chłodnicy oddzieloną od maski, a w niektórych modelach wycieraczkę tylnej szyby.

W 1989 roku prototyp Lăstun z wydłużonym nadwoziem został wystawiony na Międzynarodowych Targach w Bukareszcie. W tym wariancie samochód mógł przewozić cztery osoby w podwyższonym komforcie, zachowując miejsce na bagaż. Produkcja trwała do 1991 roku, podczas którego wyprodukowano zaledwie kilka tysięcy sztuk. Niewiele okazów przetrwało do dziś, wiele z nich zostało porzuconych w latach 90. W 1992 r. rząd zamknął fabrykę w Timișoarze, motywując to, że Lăstun nie jest już konkurencyjna i nie reprezentuje już narodu rumuńskiego. Awaryjność modelu przypisuje się złej jakości.

I tak to, jak to w krajach socjalistycznych bywało dobry pomysł, niezły i w miarę nowoczesny projekt nie wzleciał. Permanentne niedofinansowanie, konieczność stosowania przestarzałych rozwiązań (hamulce bębnowe) uniemożliwiających eksport, urzędnicze przekonanie o własnej nieomylności i korupcja sprawiły że Jaskółka umarła. Nie dane jej było osiągnąć sukces lokalny w Rumunii. O sukcesie jaki odniósł Polski Fiat 126p czy Zastava 750 nawet nie wspomnę. Dzisiaj nieliczne Lăstuny można zobaczyć w krzakach na rumuńskiej wsi. Dobrze że i tam są kolekcjonerzy wyciągający je z zarośli i ratujący niemałym nakładem czasu i pieniędzy.

Ogólna charakterystyka: - 3 drzwi - miejsca (2+2)

- prędkość maksymalna: 106km/h

- prędkość ekonomiczna: 70km/h

- Maksymalne nachylenie wznoszenia przy maksymalnym obciążeniu: 18 stopni

- Rozkład masy i obciążenia:

- Pusty samochód w stanie jazdy: 590kg Oś przednia: 344 kg Oś tylna: 246kg

- maksymalna dopuszczalna waga całkowita: 910 kg oś przednia: 430kg oś tylna: 480kg

- maksymalna ładowność 310kg

- 2 cylindrowy rzędowy, nachylone pod kątem 15 stopni

- średnica tłoka 74mm

- skok tłoka58mm

- pojemność skokowa 499 cc

- 9: 1 stopień kompresji

- moc nominalna 22,5 KM przy 5500 obr/min

- maksymalny moment obrotowy 3,45 daN. m przy 3500 obr/min

- maksymalna prędkość 6000 obr/min

- Wałek rozrządu w głowicy cylindrów Sterowanie wałkiem rozrządu za pomocą paska zębatego

-Benzyna premium 1

-Pojemność zbiornika 22l

-Pojemność miski olejowej 3 litry

-Pojemność skrzyni biegów 1,2 litra

-Układ chłodzenia powietrzem Wentylator o ciągłej pracy

-Zawieszenia przednie: typ Mac Pherson - dolne trójkątne ramię - sprężyny śrubowe - amortyzatory hydrauliczne

_Zawieszenie tylne - oś sztywna(?)

BIBLIOGRAFIA

https://www.autogreen.ro/auto/dacia-lastun-smartul-romaniei/#google_vignette

https://ro.wikipedia.org/wiki/Dacia_500_L%C4%83stun

https://adevarul.ro/life-style/auto/foto-povestea-lastunului-autoturism-interzis-protectia-consumatorului-1_5156acad00f5182b8566f660/index.html

http://www.automobileromanesti.ro/Dacia/Dacia_500/

Szanowni czytelnicy.

Jeżeli interesuje was szczególnie jakiś model samochodu, historia konkretnej firmy motoryzacyjnej, proszę napiszcie mi o tym w komentarzach. Ja postaram się przeszukać własne zbiory oraz zbiory współpracujących ze mną przyjaciół. Przygotuję wtedy posta w którym spróbuję zaspokoić waszą ciekawość.